Vastentijd is ideaal om het oog naar boven te richten.
De geest van het vasten in de Jubeljaren
De meeste mensen weten niet of zijn vergeten wat de vastentijd is. Maar de Catechismus van paus Sint-Pius X was heel duidelijk en noemde het “een tijd van vasten en boete, ingesteld door de Kerk volgens de apostolische traditie”.
Pius X
In de volgende paragraaf legde Sint-Pius X het doel ervan uit: “Om ons bewust te maken van de verplichting die we hebben om ons hele leven boete te doen; om op de een of andere manier het strenge vasten van veertig dagen na te bootsen dat Jezus Christus in de woestijn deed; om ons door boetedoening voor te bereiden op een heilig Paasfeest.” (nr. 36)
Vasten gereduceerd tot ascese
Maar voor goede katholieken die het niet vergeten, wordt de vastentijd vaak gereduceerd tot een paar ascetische praktijken: vasten, versterving, aalmoezen geven, zeker prijzenswaardig en altijd aanbevolen door de Kerk, maar niet voldoende om ons de geest van de vastentijd over te brengen, die in de eerste plaats is dat we ons dieper losmaken van de zonde en de wil van God met grotere vrijgevigheid omarmen.
Lees ook: Vasten in de veertigdagentijd kort uitgelegd
Paus Benedictus XVI
Benedictus XVI herinnert er in zijn Boodschap voor de Veertigdagentijd 2009 aan dat de Heer op de eerste bladzijden van de Heilige Schrift de mens gebiedt zich te onthouden van het eten van de verboden vrucht: “Van alle bomen uit de tuin moogt ge eten; maar van de boom der kennis van goed en kwaad moogt ge niet eten; want wanneer ge daarvan eet, zult ge sterven.” (Gen 2,16-17).
Adam kreeg vastenvoorschrift
Dit gebod dat God aan Adam gaf is het eerste voorschrift van onthouding van voedsel dat de mens ontvangt. In zijn commentaar op het goddelijke gebod schrijft de heilige Basilius dat “het ‘gij zult niet eten’ daarom de wet van vasten en onthouding is”. Dus, zo merkt Benedictus XVI op, als Adam ongehoorzaam was aan het gebod van de Heer “om niet te eten van de vrucht van de boom van kennis van goed en kwaad”, dan “wil de gelovige zich door te vasten nederig onderwerpen aan God, vertrouwend op zijn goedheid en barmhartigheid.”
Onderwerpen aan de wil van God
De geest van boetedoening manifesteert zich, vóór elke andere praktijk, in de inspanning om zich op elk moment aan de wil van God te onderwerpen, ook op de pijnlijke en vernederende momenten van ons leven. Op 26 maart 1950, ter gelegenheid van de vastentijd van het Grote Heilige Jaar, sprak Pius XII de gelovigen op deze manier toe: "Weten hoe je het leven moet verdragen! Dat is de eerste boetedoening van elke christen, de eerste voorwaarde en het eerste middel tot heiligheid en heiliging. Met die volgzame berusting die eigen is aan iemand die gelooft in een rechtvaardige en goede God en in de leraar en gids van de harten Jezus Christus, omhels met moed het vaak zware dagelijkse kruis. Gedragen met Jezus wordt zijn last licht”.
Farizeeën
De inspanning om onze wil te verenigen met de wil van God gaat vooraf aan elke ascetische praktijk. Om deze reden benadrukt Jezus de diepe reden van het vasten en veroordeelt Hij de houding van de Farizeeën, die nauwgezet de rituele voorschriften naleefden die door de wet werden opgelegd, terwijl hun hart ver van God was.
De geest van het ware vasten
Echt vasten, legt de Goddelijke Leraar uit, is veeleer het doen van de wil van de hemelse Vader, die “in het verborgene ziet en u belonen zal” (Mt 6,18). Hij geeft zelf het voorbeeld door Satan aan het einde van de veertig dagen in de woestijn te antwoorden dat “de mens niet zal leven van brood alleen, maar van elk woord dat uitgaat van de mond van God” (Mt 4,4). “Het ware vasten“, concludeert Benedictus XVI, ‘is dus gericht op het eten van het ’ware voedsel', namelijk het doen van de wil van de Vader (vgl. Joh 4,34)”.
Wijze woorden van Pius XII
Iemand die de wil van de Vader liefheeft, verafschuwt de zonde, die de schending van de goddelijke wet is. En dus, in deze vastentijd van het Jubileum van 2025, hoe kunnen we ons niet de woorden eigen maken die Pius XII richtte tot de gelovigen van de hele wereld om hen voor te bereiden op de vastentijd in het Jubileum van 1950: "Meet, als uw oog en geest dat aankunnen, met de nederigheid van iemand die misschien moet erkennen dat hij er gedeeltelijk verantwoordelijk voor is, het aantal, de ernst, de frequentie van de zonden in de wereld."
De aard van de zonde
"Zonde, het eigen werk van de mens, infecteert de aarde en ontsiert als een vuile vlek het werk van God. Denk aan de ontelbare private en publieke zonden, verborgen en openlijk; aan de zonden tegen God en zijn Kerk; tegen zichzelf, in ziel en lichaam; tegen de naaste, in het bijzonder tegen de nederigste en meest weerloze schepselen; tot slot, aan de zonden tegen het gezin en de menselijke samenleving. Sommige daarvan zijn zo ongehoord en gruwelijk dat er nieuwe woorden voor nodig zijn. Weeg de ernst ervan af: van de zonden die louter door onachtzaamheid zijn begaan en de zonden die bewust met voorbedachten rade en koelbloedig zijn begaan; van de zonden die slechts één leven verwoesten of die zich in plaats daarvan vermenigvuldigen in ketens van ongerechtigheid totdat ze uitmonden in eeuwenlange verdorvenheid of misdaden tegen hele naties."
De verblindende heiligheid van God
"Vergelijk, in het doordringende licht van het geloof, deze immense opeenstapeling van laagheid en verachtelijkheid met de verblindende heiligheid van God, met de nobelheid van het doel waarvoor de mens geschapen is, met de christelijke idealen waarvoor de Verlosser pijn en dood heeft geleden, en zeg dan of de goddelijke gerechtigheid nog steeds zo'n misvorming van zijn beeld en plannen, zo'n misbruik van zijn gaven, zo'n minachting voor zijn wil en bovenal zo'n bespotting van het onschuldige bloed van zijn lieve Zoon kan tolereren."
Lees ook: Het Eucharistisch Mirakel van Amsterdam: hoop voor een teloorgaand Nederland
Moreel herstel van de mensheid
"Vicaris van die Jezus die tot de laatste druppel Zijn Bloed vergoot om de mensen met de hemelse Vader te verzoenen, zichtbaar Hoofd van die Kerk die Zijn mystiek Lichaam is voor het heil en de heiliging van de zielen, wij sporen u aan tot gevoelens en werken van boetedoening, opdat u en al onze zonen en dochters die over de hele wereld verspreid zijn, de eerste stap mogen zetten naar de effectieve morele rehabilitatie van de mensheid."
Berouw om zonde
"Met de vurigheid van ons vaderlijk hart vragen wij van jullie oprecht berouw over vroegere zonden, volledige afkeer van de zonde en vastberaden voornemen om te veranderen; wij smeken jullie om goddelijke vergiffenis te verkrijgen door het sacrament van de biecht en het testament van liefde van de goddelijke Verlosser; tenslotte verzoeken wij jullie om de schuld van de tijdelijke straffen die verschuldigd zijn aan jullie zonden te verlichten door de veelvormige werken van genoegdoening: gebeden, aalmoezen geven, vasten, verstervingen, waarvoor het naderende Heilig Jaar gemakkelijk gelegenheid en uitnodiging biedt. "
Dit artikel verscheen eerder op patreon.com.
Laatst bijgewerkt: 13 maart 2025 14:53
