Een speciale lantaarn siert de route van de Stille Omgang in Amsterdam. Bron afbeelding: Flickr / Gezelschap van de Stille Omgang
Het Eucharistisch Mirakel van Amsterdam: hoop voor een teloorgaand Nederland
Elk jaar weer komen op 15 maart duizenden katholieken uit het hele land bijeen om het 14de-eeuws Eucharistisch Mirakel van Amsterdam te gedenken. Velen van hen weten echter niet dat deze gebeurtenis samengaat met vele symbolische tekenen die laten zien dat onze Heer en Verlosser de katholieke gemeenschap in Nederland, en het land zelf, niet vergeten is.
Een wonder aan de Kalverstraat
Het is 15 maart 1345, in Amsterdam. Op de Kalverstraat ligt een man zijn laatste moment af te wachten, en er wordt een katholieke priester geroepen om hem het Allerheiligste Sacrament toe te dienen. De man is echter zo ziek dat hij de hostie niet binnen weet te houden. Hij spuwt het Lichaam van Christus uit. De emmer braaksel met daarin de geconsecreerde hostie wordt in het vuur van de open haard geworpen. Tot ieders grote verbazing blijkt de volgende dag dat de hostie onaangetast was door zowel het maagzuur als het vuur.
Christus geeft drie tekens
De priester bracht de hostie meteen naar de toenmalige Sint-Nicholaaskerk, wat nu de Oude Kerk is. Op wonderbaarlijke wijze echter keerde de hostie weer terug naar het huis van de zieke man in de Kalverstraat. Dit keer werd de hostie in een plechtige processie naar de kerk gebracht, maar weer keerde het nadien terug naar het huis. Nog eenmaal probeerde men de hostie te verplaatsen naar de kerk, maar tevergeefs: het werd opnieuw in de Kalverstraat teruggevonden. Men besefte dat het hier om een wonder ging, en dat het Gods wil was dat de plaats waar het mirakel was gebeurd een heiligdom moest worden. En zo geschiedde.
Pelgrims van heinde en verre
De plek van dit mirakel werd omgebouwd in een kapel: de Heilige Stede (of "Locus Sacer" in het Latijn), wat fungeerde als jaarlijks vertrekpunt van een processie door de hele stad. Pelgrims stroomden toe vanuit alle windstreken om het wonder te aanbidden, waaraan de Kerk dan ook een aflaat verbond.
Amsterdam dankt kroon aan het Mirakel
Het Mirakel van Amsterdam werd een belangrijke bron van wonderen en genade. Dat ondervond ook Maximiliaan van Oostenrijk, koning der Romeinen en latere keizer van het Heilige Roomse Rijk. Tijdens een bezoek aan Den Haag werd hij ernstig ziek. Op het randje van de dood beloofde de vorst op bedevaart naar de Heilige Stede te gaan, als hij zou genezen. Maximiliaan overleefde de ziekte en deed de bedevaart. Als dank voor zijn genezing gaf hij Amsterdam het recht om zijn kroon op te nemen in het stadswapen. Toen hij later tot keizer werd verkozen, veranderde dat in de keizerskroon, welke nog altijd de toren van de Westerkerk siert.
Het wonder vormt een wonderlijke wereldstad
De kroning van Maximilliaan is van niet te onderschatten belang geweest voor Amsterdam. Voorheen een moerasstadje, kreeg het keizerlijke allure. Dat trok pelgrims aan, maar ook handelaren. Zij maakten van Amsterdam een wereldstad met een ongeëvenaarde welvaart. De Gouden Eeuw danken we mede aan het Eucharistisch Mirakel. Hoeveel groter was de glorie van ons Nederland geweest, als onze natie geheel katholiek was gebleven in deze tijd?
Oorsprong van de Stille Omgang
Aan al deze prachtige processies en verering kwam in 1578 abrupt een einde. Het stadsbestuur werd door de protestanten overgenomen en de Heilige Stede werd door hen bezet. Vanaf dat moment moesten katholieke Amsterdammers hun toevlucht zoeken in schuilkerken, aangezien ze hun geloof niet meer publiekelijk mochten belijden. De herinnering aan het Mirakel werd in leven gehouden in de Begijnhofkapel. Het zou een lange bijna 300 jaar duren totdat de processie nieuw leven werd ingeblazen. Ene Joseph Lousberg ontdekte toen een geschrift waarop de precieze route van de Middeleeuwse processie beschreven stond. Aangezien het katholieke geloof toen weer was toegestaan in het publieke domein, besloot men om deze route jaarlijks na te lopen: de Stille Omgang.
Lees ook: Het Eucharistische wonder van Seefeld, Oostenrijk
God is nog altijd met ons
Het Mirakel van Amsterdam is niet louter een wonder met hemelse oorsprong. Het is omgord door tal van symbolische tekens en betekenissen. Zo staat de zieke man, die het Allerheiligst Sacrament uitspuwde, symbool voor Nederland, een land dat door de eeuwen heen spiritueel ziek is geraakt en inderdaad uiteindelijk de Grote Geneesheer zelfs helemaal uitspuwde en in het vuur wierp. Maar zelfs in deze sombere vergelijking zien we in het verhaal hoop: Christus werd er niet door aangetast, ook al wordt hij uitgespuugd door de zieke man die Nederland is. Toch keert Hij steeds vrijwillig terug. Dit laat ons zien dat Onze Lieve Heer inderdaad bij ons wil blijven en ons niet vergeten is, ondanks dat Nederland Hem wel vergeten schijnt te zijn.
Parallel met het Oude Testament
Dit wonder laat ook duidelijk gelijkenissen zien met wonderen uit het Oude Testament. God gebruikt in Zijn wonderen vaak vuur, aangezien dat altijd in verband wordt gebracht met vernietiging en aantasting. Wanneer Hij dus iets omgeven laat worden door vuur maar er geen schade optreedt, is dat voor mensen gemakkelijk te herkennen als een hemels wonder. De hostie die niet in het haardvuur verbrandde doet de oplettende lezer al snel denken aan de brandende braamstruik in het Bijbelboek Exodus, waarin God tot Mozes sprak vanuit een braamstruik die niet door de vlammen werd aangetast. Een ander voorbeeld is de drie jongelingen die door koning Nebukadnezar ter dood waren veroordeeld en in een gloeiend hete oven werden geworpen: de Heer zorgde er echter voor dat ze alle drie ongeschonden naar buiten traden.
Een vuurtoren aan een ruige zee
Wat is dus de oplossing voor de vele goddeloze zaken die ons land heden ten dage teisteren? Een goed begin zou inderdaad het Mirakel van Amsterdam, dat Onze Lieve Heer ons land zo genereus geschonken heeft, weer haar juiste plek in de samenleving te geven. Ziekte van geest en moraliteit kan alleen worden genezen door de Grote Geneesheer, Christus Zelf. We moeten er niet raar van opkijken dat Nederland langzaam de afgrond in glijdt wanneer het grootste deel van onze samenleving God vergeten is.
Laatst bijgewerkt: 12 maart 2025 12:03