Timothy Schmalz, 'Homeless Jesus'
Was Onze Lieve Heer een koning of een zwerver?
Tijdens een recente reis viel mijn oog op iets onverwachts. Toen ik langs een kerk in Milwaukee (VS) liep, zag ik iets dat leek op een grote bronzen plaat die over een bankje in het park lag. Ik liep erheen om te kijken wat het was.
'Dakloze Jezus'
Een klein bordje identificeerde het werk als ‘Homeless Jesus’, een sculptuur die onze Heer moest voorstellen als een zwerver die op een parkbank slaapt. De kunstenaar, Timothy Schmalz, besloot het te maken nadat hij een dakloze man op een parkbank in Toronto had zien slapen. Het gezicht en de handen van de figuur waren verborgen onder een deken, alleen de wonden van de kruisiging aan de voeten verraadden de bedoelde identiteit van de sculptuur. Terwijl ik daar stond na te denken over het beeld, kwam er een man aanlopen die nonchalant op het beeld ging zitten, zich kennelijk niet bewust van wat het voorstelde.
Goede Week in Andalusië
Deze ontmoeting bleef me bij. Ik kon niet anders dan dit beeld van Jezus vergelijken met de beelden van Christus die te zien zijn tijdens de processies in de Goede Week in Sevilla, Spanje. Beide beelden geven het lijden van Onze Lieve Heer weer. Alleen het laatste beeld wekte echter medeleven, toewijding en liefde bij mij op. Sevilla staat bekend om zijn grandioze praalwagens die tijdens de Goede Week door de straten paraderen. Levensgrote beelden van Christus – gekleed in scharlakenrood of diep violet fluweel en versierd met goudborduursels en edelstenen – worden gedragen op enorme vergulde praalwagens die wel vier ton kunnen wegen. Deze praalwagens worden gedragen door teams van mannen in boetekleding, die zich langzaam een weg banen door de smalle straatjes onder begeleiding van trommels, trompetten en plechtige gezangen.
Lees ook: Overwegingen bij het lijden van Christus
De adel van Christus
Zelfs in Zijn lijden verkondigen deze beelden de adel en het koningschap van Christus. Ze schuwen het niet om Zijn lijden te tonen, maar verheffen het juist. Ze laten zien dat Zijn lijden geen nederlaag was, maar een overwinningsoffer voor de verlossing van de mens. Christus wordt gezien als de Koning der koningen, zelfs als Hij een doornenkroon draagt. Vergelijk deze voorstelling nu eens met het beeld van de “dakloze Jezus”. Het is gemaakt van koud, donker brons en geeft een beeld weer dat verstoken is van adel en glorie. Het wekt geen aanbidding of devotie op, maar gewoonheid en onbeduidendheid. Het suggereert dat onze Heer een zwerver was. Zijn goddelijkheid straalde niet door zijn uiterlijk heen en riep de mensen niet op om hun ziel te verheffen. Dit beeldhouwwerk is juist een uitnodiging om precies het tegenovergestelde te doen. Zijn glorie is volledig verborgen – letterlijk onder een deken.
Politiek statement tegen ongelijkheid
Sommigen beweren dat het beeld bedoeld is om Zijn nederigheid weer te geven of om sociaal bewustzijn te stimuleren. Het is echter veel meer een politiek statement dat gericht is op het benadrukken van sociale ongelijkheid dan op evangelische armoede. Ik voelde niets bovennatuurlijks in deze ‘nederige’ voorstelling. Nederigheid is niet hetzelfde als vernedering. Door de geschiedenis heen hebben heiligen de armen geholpen door hen op te beuren, niet door hun benarde situatie te idealiseren. Zelfs toen ze Onze Lieve Heer in de ergste momenten van Zijn Passie afbeeldden, zorgden kunstenaars in Sevilla ervoor dat Hij Zijn waardigheid en grootsheid behield. Ze wekken ons medeleven en onze bewondering op.
Een kroon van bloemen voor Maria
Om dit punt duidelijk te maken, wil ik een mooi verhaal uit De glorie van Maria, geschreven door Sint-Alfonsus Liguori, in herinnering brengen. Het beschrijft een arme herderin die regelmatig een bescheiden bergkapel bezocht om eer te bewijzen aan Onze Lieve Vrouw. Met haar beperkte middelen verzamelde ze bloemen en vlocht ze tot een kroon, die ze liefdevol op het hoofd van de Maagd plaatste, terwijl ze zei: "O, mijn Moeder, ik zou willen dat ik een kroon van goud en edelstenen op uw hoofd kon plaatsen, maar omdat ik arm ben, ontvang dan deze arme bloemenkroon van mij en aanvaard haar als een teken van de liefde die ik voor u koester. " Haar daad van toewijding werd later beloond met een visioen van Onze Lieve Vrouw zelf, die het meisje op haar sterfbed kwam kronen en haar naar het paradijs begeleidde.
Een kleine uiting van schoonheid
De herderin gaf het weinige dat ze had – en zelfs in haar armoede trachtte ze Onze Lieve Vrouw te eren met kleine uitingen van schoonheid, zonder de nadruk te leggen op ellende. Dit zette mij aan het denken: wat zou deze zelfde herderin voor Onze Lieve Heer hebben gedaan als zij over dezelfde middelen had beschikt als Timothy Schmalz? Zou zij Onze Lieve Heer in een haveloze bronzen deken hebben gehuld of Hem zijden gewaden hebben gegeven? Zou zij Hem een parkbank of een vorstelijke troon hebben gegeven? Zou zij Zijn hoofd in een haveloze deken hebben gewikkeld of Hem een gouden kroon hebben gegeven?
Meer dan 100 beelden wereldwijd
Ik was geschokt toen ik hoorde dat er sinds 2013 meer dan 100 levensgrote beelden van de “Homeless Jesus” over de hele wereld zijn geplaatst. Velen hebben ze geprezen als ‘empowering’ of “tot nadenken stemmend”, maar nooit als devotionele beelden. Dergelijke afbeeldingen mogen niet onbetwist blijven. Mensen moeten zich afvragen wat de impact van deze beelden op hun ziel is. Helaas denk ik dat dit gebeurt omdat mensen te bang zijn om de officiële lezing in twijfel te trekken, die Jezus eerder als een gewone man dan als onze goddelijke Verlosser en Koning ziet. In plaats van zich af te vragen waarom het afbeelden van onze Heer in een dergelijke toestand verwerpelijk is, accepteren de meeste mensen het blindelings.
Angst voor sociale afkeuring
Ze doen dit omdat het aan de orde stellen van deze kwestie een ongemakkelijk gesprek met zich meebrengt. Het betekent dat er conclusies moeten worden getrokken die sommigen zullen beledigen en anderen boos zullen maken. Erger nog, het vereist actie – een actie die indruist tegen het respect voor de mens en het risico op sociale afkeuring met zich meebrengt. Daarom wordt ons gezegd dat we moeten zwijgen, anders lijken we “onbarmhartig”.
Dit is niet Christus Koning!
Dergelijke beelden zijn vermoedelijk gemaakt om jonge mensen zoals ik aan te trekken. Ik vind deze afbeelding echter niet aantrekkelijk en voel de noodzaak om de waarheid te spreken, ook al zal dat voor opschudding zorgen. Als we zwijgen, maken we ons medeplichtig aan deze onttroning van Onze Lieve Heer. Aangezien de wereld dit bronzen beeld als haar versie van Christus kan verheffen, kunnen wij zeker onze stem verheffen om te verkondigen: Dit is niet Christus Koning! Laten we altijd de glorieuze beelden van Sevilla en de devotie van het arme herderinnetje in gedachten houden – zij spreken dieper over de majesteit van Onze Lieve Heer dan Timothy Schmalz ooit zal doen.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 7 oktober 2025 05:45