Katholieke held Johannes Hunyadi schijnt als een model voor moderne christenen

Johannes Hunyadi gaf zijn vastberadenheid om tegen de Ottomaanse Turken te vechten aan met dit citaat: "We hebben er genoeg van dat onze mannen tot slaven gemaakt zijn, onze vrouwen verkracht, wagens volgeladen met de afgehakte hoofden van onze mensen, de verkoop van geketende gevangenen, de bespotting van onze religie... We zullen niet stoppen totdat we erin slagen de vijand uit Europa te verdrijven!"

Een overwonnen samenleving

Johannes Hunyadi was lid van een adellijke familie uit de regio Walachije in Roemenië. Zijn geboortedatum is onzeker, maar wordt meestal geschat rond 1406. De exacte plaats van zijn geboorte is ook onzeker. In die tijd werd christelijk Europa bedreigd door het zich uitbreidende Ottomaanse Rijk. De Turken wilden graag uitbreiden naar Zuid-Europa. Hun doel was de Habsburgse hoofdstad Wenen.

Christelijke landen boog onder islamitische druk

De adel van Hongarije en de omliggende regio's waren echter behept met defaitisme. Moslimexpansie in christelijk Europa leek onvermijdelijk. Ze dachten dat het beste wat ze konden doen was een goede deal sluiten met de Ottomaanse Turken. Hunyadi werd in oorlogsvoering getraind door zijn vader, ooms en andere edelen. Hij maakte zich zijn militaire vaardigheden eigen in de zuidelijke grensgebieden van Hongarije die blootstonden aan Ottomaanse aanvallen.

Lees ook: Sint-Clara van Assisi: door haar gebed sloegen moslimkrijgers op de vlucht

Krijgsheer van Walachije

In 1441 werd hij op 35-jarige leeftijd benoemd tot voivode (gouverneur) van Transsylvanië door koning Albert van Hongarije. Hij stond bekend als de "Witte Ridder van Walachije". Koning Albert kondigde een algemene mobilisatie van de adel tegen de Ottomanen af, maar weinig gewapende edelen sloten zich bij de strijd aan. Hunyadi was de uitzondering. Hij leidde invallen tegen Ottomaanse indringers en versloeg ze in kleine schermutselingen, welke bijdroegen aan zijn roem.

Hunyadi benoemd tot gouverneur

Koning Albert stierf aan dysenterie op 27 oktober 1439. De adel van het rijk bood de kroon aan aan Vladislaus, koning van Polen. De nieuwe koning benoemde Hunyadi tot voivode (gouverneur) van Transsylvanië in 1441. Die herfst nog maakte Hunyadi een succesvolle inval in Ottomaans gebied.

Eerste smaak van overwinning

Aan het begin van het volgende jaar stuurde de Ottomaanse sultan 70.000 man naar Transsylvanië. Met slechts 15.000 daarvan bracht Hunyadi een verpletterende nederlaag toe aan de Turken. Zijn krachtige offensieve houding werkte de numerieke superioriteit van de moslims tegen. Hunyadi's overwinningen maakten hem beroemd in de hele christenheid. Op 1 januari 1443 riep paus Eugene een nieuwe kruistocht uit. Een leger van 40.000 man trok ten strijde onder koning Vladislaus en Hunyadi voerde het bevel. Ze staken de Donau over en namen Nish en Sofia in. Het succes van deze "lange veldtocht" vestigde Hunyadi's reputatie.

Nederlaag in Bulgarije

Hunyadi leed zijn eerste belangrijke nederlaag in de Slag bij Varna. In de namiddag van 9 november 1444 naderde een Ottomaans leger van 60.000 man de stad vanuit het Westen. De legaat van paus Eugene drong aan tot een vlugge terugtrekking. Hunyadi verklaarde: "Ontsnappen is onmogelijk. Overgave is ondenkbaar. Laten we vechten met moed en onze wapens eren." Hunyadi zette een leger van 20.000 kruisvaarders op in een twee mijl lange boog. De lichte Ottomaanse cavalerie begon de aanval. De christelijke linkerflank stopte het offensief. De tegenoverliggende Ottomaanse flank viel de Hongaren en Bulgaren aan. Toen die aanval werd afgeslagen, vielen de moslims opnieuw aan. Hunyadi adviseerde koning Vladislaus om te wachten tot hij kon terugkeren met twee extra cavalerie-eenheden.

Afgewezen advies de oorzaak

De jonge koning negeerde Hunyadi's advies. Hij en vijfhonderd van zijn Poolse ridders vielen het Ottomaanse centrum aan. Ze probeerden sultan Murad gevangen te nemen en slaagden daar bijna in. Helaas liep Vladislaus' paard in de val of werd neergestoken. De koning werd gedood. Bij zijn terugkeer kon Hunyadi alleen maar de terugtocht organiseren van de gedemoraliseerde overblijfselen van het christelijke leger. Hoewel Hunyadi geen schuld had, werd hij vernederd door het verlies in Varna. Hunyadi ging op weg om een nieuwe kruistocht te organiseren. Hiervoor bestookte de paus en andere westerse vorsten met brieven in 1445. Hij stuurde gezanten om hulp te vragen tegen de Ottomanen.

Voortdurende nederlaag

Paus Eugenius stelde voor om de Ottomaanse campagne uit te stellen. Hunyadi reageerde door zijn militaire strategie uit te leggen aan de paus, door te stellen dat "Macht altijd groter is wanneer het gebruikt wordt in de aanval in plaats van in de verdediging." Hiermee wist hij hem te overtuigen, en leidde Hunyadi in september 1448 ongeveer 24.000 soldaten de strijd in. Sultan Murad viel Hunyadi op 17 oktober aan. Die strijd duurde drie dagen en eindigde met een nederlaag voor de kruisvaarders. De Servische despoot Durad Brankovic nam Hunyadi kort gevangen. De ostensief christelijke despoot, die zijn dochter had uitgehuwelijkt aan sultan Murad, overwoog om Hunyadi over te geven aan de Turken. Verschillende Hongaarse baronnen en prelaten bemiddelden echter. Hunyadi keerde eind december 1448 terug naar Hongarije.

Een nieuwe kruistocht

De volgende vier jaar werkte Hunyadi onvermoeibaar om de christelijke krachten te verenigen. In mei 1453 veroverden de moslims Constantinopel, en noemde het sindsdien Istanboel. Europa gonsde van wrok. De uitdagende retoriek leidde echter niet tot actie. Op een gegeven moment schreeuwde Hunyadi, geërgerd door het getreuzel van keizer Frederik III, tegen hem: "Genoeg woorden! Laat ons de feiten zien als je een echte christen en een echte keizer bent!" Niettemin aarzelde Frederik.

Onverwachte hulp in aantocht

Hunyadi kreeg echter hulp uit onverwachte hoek. Callixtus III werd paus in 1455. Zijn rol als eerste Spaanse paus was belangrijk omdat Spanje toen de Reconquista aan het voeren was om de moslims uit Zuid-Spanje te verdrijven. Paus Callixtus stuurde de zeventigjarige Franciscaner broeder en pauselijke inquisiteur Johannes van Capistrano om een anti-Ottomaanse kruistocht te prediken. Teleurgesteld in Duitsland en Oostenrijk had de broeder meer succes in Hongarije. In juli 1456 verzamelde Capistrano een grote, zij het slecht getrainde troepenmacht van boeren en plaatselijke landheren. Ze rukten op naar Belgrado. Hoewel slecht uitgerust, waren ze overladen met christelijke vurigheid.

Lees ook: Hoe de zielen uit het vagevuur Padre Pio om hulp smeekten

Overwinning in Belgrado

Sultan Mehmet zag Belgrado, gelegen aan de samenvloeiïng van de rivieren de Donau en de Sava, als de sleutel tot de uitbreiding van zijn heerschappij in Europa. Sterker nog, voorbij Belgrado zou geen enkele barrière de Turken ervan weerhouden op te rukken naar Wenen, het centrum van Europa. Op de boeren van Jan van Capistrano na, stonden de troepen van Hunyadi er bijna alleen voor.

Water verandert in bloed

Mehmet's strategie was om Belgrado te omsingelen. Hij verplaatste zijn troepen naar het Zuiden en Oosten van het fort. In de hoop de stad van het Noorden af te snijden, ketende hij schepen op de Donau aan elkaar om de rivier te blokkeren. Gelukkig bezetten Hunyadi en Capistrano's troepen de Westelijke kant van de rivier voordat Mehmet de Sava kon oversteken. Hunyadi verzamelde een vloot van 200 schepen op de Donau. De vloot vernietigde de Ottomaanse vloot op 14 juli. De rivier kleurde rood van Turks bloed. Deze triomf maakte het mogelijk voor Hunyadi's troepen om Belgrado binnen te trekken.

Turks kamp binnengedrongen

Johannes van Capistrano leidde zijn boeren over de rivier de Sava naar de Ottomaanse achterhoede. Tegelijkertijd begon Hunyadi een wanhopige aanval vanuit het fort om de kanonposities in het Ottomaanse kampement in te nemen. Toen de duisternis inviel, niet in staat om de aanval vanuit twee richtingen te weerstaan, trokken de Turken zich terug. Het opheffen van het beleg was echter niet het einde van de strijd. De Turken vielen aan op 21 juli. Hunyadi sloeg de felle aanvallen af en brak op 22 juli het moslimkamp binnen. Sultan Mehmed besloot zich te verzetten, maar zijn soldaten kwamen in opstand en dwongen hem zich terug te trekken uit Belgrado. Het was een van de meest opmerkelijke overwinningen in de geschiedenis van de Turkse oorlogen.

Triomf en sterven

De overwinning van de kruisvaarders zorgde in heel Europa voor enthousiasme. Processies vierden Hunyadi's triomf in steden en dorpen over het hele continent. Ondertussen was er een plaag uitgebroken in het kamp van de kruisvaarders. Hunyadi werd ziek en stierf op 11 augustus 1456. Pater Aeneas Piccolomini, die in 1458 paus Pius II werd, vatte het heersende sentiment samen toen het nieuws over Hunyadi's dood het continent overspoelde dat zich kort daarvoor nog had verheugd over zijn grote overwinning.

Ziekte

"Na het verslaan van de Turken bij Belgrado [...], overleefde hij voor een korte tijd voordat hij stierf aan ziekte. Men zegt dat hij, toen hij ziek was, verbood het lichaam van Onze Lieve Heer naar hem toe te brengen, omdat hij het onwaardig vond dat een koning het huis van een dienaar binnenging. Hoewel zijn krachten afnamen, liet hij zich naar de kerk dragen, waar hij op christelijke wijze de biecht afnam, de goddelijke eucharistie ontving en zijn ziel aan God overgaf in de armen van de priesters. Een gelukkige ziel die in de hemel is aangekomen als zowel heraut als auteur van de heldhaftige actie in Belgrado." Johannes van Capistrano werd ook slachtoffer van de pest en stierf twee maanden na Hunyadi op 23 oktober.

Lees ook: De heldhaftige reactie van Sint-Carolus Borromeus op de pest

Hunyadi's historische nalatenschap

Wat was het blijvende historische en morele belang van Johannes Hunyadi? Zijn historische nalatenschap is duidelijk. Als de moslims Belgrado hadden ingenomen, had het Ottomaanse Rijk gemakkelijk Wenen en vele andere plaatsen kunnen innemen. Moslimheerschappij over deze hoofdstad van het Habsburgse Rijk zou de Europese geschiedenis voor eeuwig hebben veranderd. Natuurlijk zouden de moslims opnieuw proberen Wenen in te nemen en de stad van juli tot september 1683 belegeren. Die aanval werd afgeslagen door de vrome Pool Jan Sobieski - een ander verhaal voor een andere dag. Het voorbeeld van Jan Hunyadi hield de moslims echter 230 jaar lang tegen. De historische gevolgen van zijn actie zijn slechts een deel van het verhaal. De carrière van Johannes Hunyadi heeft christenen van de eenentwintigste eeuw veel te vertellen.

Nederlaag hoeft geen verlies te worden

Eerst en vooral kan God gebeurtenissen veranderen die mensen als onvermijdelijk zien. Hij legt Zijn wil niet op aan degenen die Hem volgen. In plaats daarvan verlangt Hij van hen dat ze overeenstemmen met Zijn genade en meewerken met Zijn verlangens. Hunyadi's gelijken, de edelen van Hongarije, wilden toegeven. Ze waren bereid om "een deal te sluiten" met de Turken. Ze beweerden dat Hunyadi's onverzettelijkheid hun nederlaag, rampspoed en dood zou brengen. Hoeveel van zulke neezeggers zijn er niet in de wereld van vandaag?

Het nalatenschap van een held

Hunyadi's carrière bewijst dat vroege nederlagen kunnen leiden tot grote overwinningen, maar alleen in de aanwezigheid van vastberaden leiders. Het zou gemakkelijk zijn geweest voor Hunyadi om zich terug te trekken in zijn kasteel na zijn nederlaag in Kosovo in 1448. Hij bleef vechten en de grote overwinning in Belgrado was het resultaat.

In de voorhoede van de aanval

Hunyadi vocht naast zijn troepen. Hij plaatste zichzelf fysiek en spiritueel tussen zijn troepen en de vijand. Hunyadi greep altijd de aanval, zelfs als hij in de minderheid was. Hij wist dat de aanval de tijd en plaats van de strijd mag kiezen - een ongelooflijk voordeel. Hunyadi begreep ook dat gedurfde acties in het nastreven van het juiste vaak succesvol zijn. Maar een eerste vereiste is dat je weet waar je de oorzaak van de waarheid en het goede kunt vinden. Hunyadi liet zich niet misleiden door zijn tijdgenoten die troost zochten. Moderne christenen moeten ook standvastig blijven ondanks hun obstakels.

Laatst bijgewerkt: 21 december 2023 10:09

Doordring heel Nederland van de boodschap van bekering

Uw gift brengt de boodschap van bekering en hoop van Onze Lieve Vrouw in Fatima aan duizenden mensen.

Doneer