De "vliegende frater": Sint-Jozef van Cupertino
Sint-Jozef van Cupertino (1603-1668) was een Italiaanse mysticus wiens leven een wonderbaarlijke combinatie was van een volledig gebrek aan natuurlijke aanleg en een buitengewone bovennatuurlijke efficiëntie. Jozef miste elke natuurlijke gave. Hij was niet in staat om een examen te halen, een gesprek te voeren, een huis te onderhouden of zelfs maar een bord aan te raken zonder het te breken. Zijn medebroeders in het klooster noemden hem Broeder Ezel. De Kerk viert zijn feestdag op 18 september.
Vroege leven
Hij werd op 17 juni 1603 geboren in een familie van arme ambachtslieden. Vanwege de schulden van zijn vader werd hij geboren in een schuur achter het huis, dat in handen was van deurwaarders. Hij was ziekelijk en lag tijdens zijn jeugd vaak op sterven, en op zevenjarige leeftijd kreeg hij een gangreenachtige zweer die later door een religieuze man werd genezen. Hij werd altijd veracht door zijn metgezellen, die hem een dwaas noemden. Zelfs zijn moeder was hem beu en verstootte hem vanwege zijn gebrek aan menselijke waarde.
Religieus leven
Later, toen hij het religieuze leven betrad, kreeg hij met nog grotere moeilijkheden te maken. De kapucijnen namen hem op als lekenbroeder, maar zijn onhandigheid en afwezigheid maakten hem onuitstaanbaar voor de andere religieuzen. Hij raakte vaak in extase en liet, zich niet bewust van wat hij deed, het eten vallen of brak de borden en dienbladen. Als boetedoening werden stukjes gebroken borden aan zijn habijt vastgemaakt als vernedering en herinnering om hetzelfde niet nog eens te doen. Maar hij kon niet veranderen. Hij kon zelfs niet worden vertrouwd met het serveren van het brood, omdat hij het verschil tussen wit en bruin brood vergat.
De vliegende frater
Jozef werd “de vliegende frater” genoemd vanwege zijn frequente levitaties. Omdat hij nergens goed voor was, namen de religieuzen zijn habijt af en stuurden hem weg uit het klooster. Later verklaarde hij dat het afnemen van zijn habijt het grootste leed van zijn leven was geweest en dat het was alsof zijn huid van zijn lichaam was gescheurd.
Een eenzame zwerver
Toen Jozef het klooster verliet, was hij een deel van zijn gewone kleding kwijtgeraakt. Hij had geen hoed, laarzen of kousen meer en zijn jas was door motten aangevreten en versleten. Hij zag er zo zielig uit dat toen hij langs een stal liep, honden op hem afstormden en zijn kleding nog verder verscheurden. Hij ontsnapte en vervolgde zijn weg, maar kwam al snel enkele herders tegen, die dachten dat hij een schurk was en hem wilden slaan, totdat een van hen medelijden met hem kreeg en de anderen overhaalde om hem vrij te laten.
Zelfs zijn moeder schold hem uit
Jozef ging naar het huis van zijn oom, die zich voor hem schaamde, hem uitschold en hem zonder iets terugstuurde naar de straat. Toen hij zijn geboortestad bereikte, kwam hij bij het huis van zijn ouders, waar zijn eigen moeder hem uitschold. Uiteindelijk zag de overste van het klooster van Grottela zijn heiligheid in en besloot hem als dienaar in dienst te nemen. Hij werd aangesteld in de stal en werd de verzorger van de ezel van het klooster.
Zijn heiligheid raakte bekend
Daar begon de heiligheid van Sint-Jozef van Cupertino erkend te worden. Hij was altijd nederig, bereid om te dienen en opgewekt. De overste besloot hem toe te laten tot het klooster in de hoop dat hij genoeg zou leren om gewijd te worden, maar die poging leek hopeloos. Jozef kon geen commentaar geven op enige passage uit de Heilige Schrift, behalve één: “Beatus venter qui Te portavit” [Gezegend zij de schoot die U gedragen heeft].
Lees ook: Hoe slavenzoon Martin de Porres met zijn nederigheid arm en rijk voor Christus won
Jozef glipte door de mazen van het net
Toen het moment kwam voor zijn examen voor het diaconaat, opende de bisschop willekeurig het Evangelie en zijn ogen vielen op die ene tekst die Jozef goed kende. De kandidaat kon er met succes uitleg over geven. Een jaar later kwamen de examens voor het priesterschap. Alle postulanten behalve Jozef waren zeer goed voorbereid. De bisschop riep een aantal kandidaten op, die uitstekend antwoordden. In de veronderstelling dat ze allemaal hetzelfde intellectuele niveau hadden, keurde de bisschop hen allemaal goed zonder de rest te ondervragen.
"Ik klaag veel tegen God over God"
Jozef behoorde tot de kandidaten die niets werd gevraagd. Daarom werd Joseph op 4 maart 1628 op 25-jarige leeftijd priester, ondanks zijn beperkingen en de mening van mensen. Tijdens deze periode van zijn leven verloor hij de spirituele troost die hij sinds zijn kindertijd had genoten. Later schreef hij aan een vriend over die moeilijke tijd: “Ik klaagde veel tegen God over God. Ik had alles voor Hem achtergelaten, en Hij, in plaats van mij te troosten, leverde mij over aan dodelijke angst.”
Een mysterieuze religieuze geeft hem een habijt
Jozef vervolgde: “Op een dag, toen ik in mijn cel zat te huilen en te jammeren, klopte een religieus op mijn deur. Ik antwoordde niet, maar hij kwam mijn kamer binnen en zei: 'Broeder Jozef, hoe gaat het met u?
'Ik ben hier om u te dienen', antwoordde ik.
'Ik dacht dat u geen habijt had', vervolgde hij.
'Ja, ik heb er een, maar die valt uit elkaar', antwoordde ik.
Toen gaf de onbekende religieuze mij een habijt, en toen ik dat aantrok, verdween al mijn wanhoop onmiddellijk. Niemand heeft ooit geweten wie die religieuze was."
Beroemd om zijn extases
Vanaf dat moment veranderde het leven van de heilige Jozef van Cupertino. Hij werd beroemd om zijn extases, wonderen en de gave van levitatie, zoals door talrijke ooggetuigen werd gemeld. Hij ervoer dit zo vaak dat hij bekend kwam te staan als “de vliegende frater”. Hij begon zoveel pelgrims naar het klooster te trekken dat zijn superieuren hem van het ene klooster naar het andere moesten overplaatsen om de commotie te vermijden. Uiteindelijk kwam hij in 1657 in Osimo aan, waar hij dagelijks bovennatuurlijke manifestaties van Gods gunsten bleef ervaren tot hij op 18 september 1663 op 60-jarige leeftijd stierf.
Lees ook: De laatste woorden van 10 heiligen voordat ze naar de hemel gingen
Overwegingen van prof. Plinio Correa de Oliveira
Het is moeilijk om iets te zeggen over het buitengewone leven van de heilige Jozef van Cupertino. Ik zal dat proberen door het onderwerp in delen op te splitsen. Ten eerste: je ziet dat Onze Lieve Vrouw alles wat negatief was in deze man heeft gestopt. Maar aangezien ‘voor de liefde niets onmogelijk is’, volgens de stelregel van de heilige Theresia van Lisieux, volbracht hij alles wat zijn roeping van hem vroeg.
De juiste opvatting van productiviteit
Er bestaat een misvatting over efficiëntie, die deze uitsluitend definieert in termen van productie. Dit is onjuist, want iets doen is geen doel op zich. Wat de handeling verklaart, is het doel dat men voor ogen heeft. De juiste opvatting van efficiëntie is doen wat men volgens zijn roeping hoort te doen. Om efficiënt te zijn, moet iedereen zich daarom afvragen of hij de plannen van God voor hem vervult. Als hij samenwerkt met de plannen van God, zal de genade zijn inspanningen vermenigvuldigen en zal hij veel meer doen dan hij anders zou kunnen. Deze regel, die van toepassing is op de heilige Jozef van Cupertino, geldt ook voor de heilige Thomas van Aquino, die zich aan de andere kant van het spectrum van menselijke capaciteiten bevindt.
Nederig Gods wil aanvaarden
Hoewel hij menselijk gezien slecht begiftigd was, deed de heilige Jozef van Cupertino de wil van God, heiligde hij zijn ziel en liet hij God door zijn onvermogen schijnen op een manier die de bewondering van velen wekte. Zelfs vandaag de dag, wanneer iemand van ons hoort over zijn extreme onvermogen en de wonderbaarlijke dingen die God door hem deed, vergeten we zijn naam niet. Het is de toepassing van die passage uit het Magnificat: “omdat Hij heeft neergezien op de geringheid Zijner dienstmaagd. Zie, van nu af zullen alle geslachten mij zalig prijzen.” Als we eenmaal horen over het onvermogen van de heilige Jozef van Cupertino en zijn nederigheid in het aanvaarden van de wil van God, blijft zijn naam voor altijd in ons geheugen gegrift.
De wijsheid van Sint-Jozef
Ten tweede: de diepgang van de geest van de heilige Jozef van Cupertino komt tot uiting in zijn opmerking over het moment waarop zijn habijt van hem werd afgenomen en hij uit het klooster werd gezet. Hij bevestigde dat dit hem enorm veel leed bezorgde, alsof ze de huid van zijn lichaam afscheurden. In deze episode zie je de wijsheid van de man.
Superieur aan de theologen van vandaag
Er is een groot verschil tussen zijn houding en die van veel hedendaagse theologen, die weliswaar Aramees en Sanskriet kennen en uitgebreide commentaren geven op de Heilige Schrift, maar geen liefde hebben voor hun gewoonten en deze gemakkelijk opgeven. Ik laat buiten beschouwing dat veel van deze theologen tot de conclusie komen dat God niet bestaat of dat alle religies de ene ware God aanbidden. Hoe veel superieur was de heilige Jozef van Cupertino aan deze mannen!
Onthechting van het materiële
Zijn opmerkingen over het verlies van de spirituele troost die hij sinds zijn kindertijd had genoten, weerspiegelen ook zijn superioriteit. Hij had een diepgaande onthechting van materiële goederen en waardeerde de spirituele gaven die hij had boven alles. Dit is zonder meer een uiting van superioriteit. Toen werden zelfs die troostende gevoelens hem ontnomen. Wat deed hij? Komt hij in opstand? Nee. Hij ‘klaagde bij God over God’, volgens zijn eigen bijzondere woorden. Hij wendde zich tot God om Hem respectvol te vragen waarom Hij hem zo behandelde.
De terugvinding van Jezus in de Tempel
Onze Lieve Vrouw deed iets soortgelijks toen ze het Goddelijke Kind vroeg waarom Hij naar de Tempel was gegaan om met de dokters te discussiëren zonder haar en Sint-Jozef daarvan op de hoogte te stellen. Het was een mooie klacht. Dat gold ook voor de houding van Sint-Jozef van Cupertino. Het geeft goed de superioriteit van zijn ziel weer.
Uit het klooster gezet
Ten derde: voor iemand die gewend is aan ‘happy endings’ is het leven van Sint-Jozef een schok. Daarin vindt deze persoon een complete omkering van patronen. Neem bijvoorbeeld de episode waarin hij uit het klooster werd gezet en geen fatsoenlijke gewone kleding had om te dragen. Hij ging op pad en werd aangevallen door honden. Geen welgemanierde, schone honden, maar slechtgehumeurde, vuile staldehonden. Die honden beten hem en scheurden zijn kleren aan flarden. Hij zag er zo slecht uit dat sommige herders uit de omgeving hem voor een dief aanzagen.
Zijn vertrouwen in Maria werd op de proef gesteld
Hij ging zijn oom om hulp vragen, maar werd afgewezen. Daarna wees zijn eigen moeder hem uit haar huis. Zijn tegenslagen vermenigvuldigden zich en iedereen vervolgde de arme, lelijke, vuile en haveloze man. Je kunt je voorstellen hoeveel vertrouwen de heilige Jozef van Cupertino in Onze Lieve Vrouw moest hebben om niet in wanhoop te vervallen. Hij was zich terdege bewust van de minachting die mensen voor hem hadden, en hij vond waarschijnlijk ook dat die reactie terecht was, dat hij dom, lelijk en smerig was, enzovoort.
Navolging van de Heer in Zijn Passie
Wat deed hij toen? Hij ging door zonder zich zorgen te maken over zichzelf, zonder ontmoedigd te raken, maar alleen denkend aan de glorie van God en Onze Lieve Vrouw. Is dat niet prachtig? Ik vind het onvergelijkbaar mooier dan heel intelligent zijn. Door dit te doen, volgde hij het voorbeeld van Onze Lieve Heer in Zijn Passie, die door het volk werd veracht en allerlei beledigingen moest ondergaan ter ere van God.
Lees ook: De zevenjarige Rosa predikte op straat om de keizer tot de orde te roepen
Jozef accepteerde zijn beperkingen
Ten vierde: de heilige Jozef van Cupertino vertegenwoordigt in de katholieke Kerk een manier om onthecht te zijn van de gaven die velen ontvangen. Een man die begiftigd is met grote intelligentie zou moeten mediteren over hoe goed de heilige Jozef van Cupertino zijn gebrek aan intelligentie accepteerde, zodat hij de gaven die God hem gaf beter kon gebruiken.
Zijn leven bevat een les voor iedereen
Iemand die van adel is, zou de manier waarop de heilige Jozef zijn nederige sociale status accepteerde moeten bewonderen, om niet trots te worden en toegankelijk te blijven voor eenvoudige mensen. Weer iemand anders die rijk is, zou moeten nadenken over de bereidheid waarmee Sint-Jozef van Cupertino zijn extreme armoede accepteerde, zodat hij die kon gebruiken om God en Onze Lieve Vrouw te verheerlijken.
In evenwicht met Sint-Thomas van Aquino
Dat wil zeggen, Sint-Jozef van Cupertino vertegenwoordigt de ene kant van de weegschaal die een perfect evenwicht geeft aan de katholieke kerk. Zowel hij als Sint-Thomas van Aquino zijn nodig voor dat perfecte evenwicht. Ik denk dat de twee in de hemel nauw verbonden zouden kunnen zijn in het verheerlijken van Onze Lieve Vrouw en Onze Lieve Heer.
Vertrouwen op God
Wat kunnen wij hieruit leren? Als we gaven van de natuur of van God ontvangen, laten we dan Sint-Jozef van Cupertino bewonderen om ons daarvan los te maken en ze goed te gebruiken. Als we bepaalde kwaliteiten missen of lijden moeten, laten we hem dan bewonderen en zijn voorbeeld van vertrouwen volgen om te volbrengen wat God voor ons heeft gepland.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 17 september 2025 15:35