Paus Pius IX kondigt het dogma van Maria Onbevlekte Ontvangenis af op 8 december 1854.
Het fundamenteel contrarevolutionaire karakter van het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis
We vieren op 8 december het hoogfeest van Maria Onbevlekte Ontvangenis. De eeuwenoude opvatting dat de Moeder Gods niet onderworpen was aan de erfzonde, werd in 1854 door paus Pius IX tot dogma verheven. Die schijnbaar puur theologische daad heeft verreikende politieke implicaties, betoogt hieronder prof. Plinio.
Kwestie van pure theologie
Ik heb een uittreksel gevonden uit het boek Don Bosco en zijn tijd van Hugo Wast: 'Onder het bewind van Pius IX'. "Wat een verbazing van de goddeloze wereld, wat een sarcasme voor de paus die, op het moment dat de afgronden zich voor zijn voeten openden als tijdelijke koning, zich overgaf aan kwesties van pure theologie. Maar een paus is een theoloog voordat hij een koning is, en toen hij die gedenkwaardige woorden uitsprak die de koepel van de Sint-Pieter vulden, de proclamatie van het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis, verlichtte een zonnestraal die door een open raam viel zijn gezicht, schitterend als dat van Mozes op de top van de Sinaï.”
Glorie van Maria
“Het kanon van het kasteel van St. Angelo donderde, zoals in zijn beste dagen; de oneindige torens in Rome verkondigden het nieuws en Rome lichtte die nacht op en duizenden steden over de hele wereld deden het na en miljoenen zielen vierden de glorie van Maria in wie God de volheid van alle goederen heeft gelegd, volgens de tedere woorden van Sint-Bernardus, zodat als er enige hoop, enige gunst, enige redding in ons is, we moeten weten dat het van Maria komt, want dat is [Gods] wil die wilde dat we alles door Maria zouden krijgen".
Extreem lang pontificaat Pius IX
Deze passage van Hugo Wast verwijst naar een van de hoogtepunten van het pontificaat van Pius IX. Je weet dat Pius IX een extreem lang pontificaat had - als ik me niet vergis langer dan dat van Sint-Pieter - en dat het een pontificaat was dat in twee zeer verschillende delen was verdeeld. In het eerste deel - de eerste paar maanden van zijn pontificaat - had de paus een liberale achtergrond en daarom begunstigde hij het liberalisme in de Pauselijke Staten, een groep middeleeuwse leengoederen met Rome als hoofdstad en waar de paus koning was.
Twee contrarevolutionaire daden
Toen kwam er een revolutie en dit opende de ogen van de paus. Hij moest de Pauselijke Staten ontvluchten en zijn toevlucht zoeken op het grondgebied van het voormalige koninkrijk Napels, dat hem toen trouw was en dat het zuidelijke deel van het Italiaanse schiereiland vormde. En daar, toen hij zich realiseerde waar de revolutie over ging, veranderde hij van koers en werd hij een van de meest contrarevolutionaire pausen in de geschiedenis. En twee van zijn bijzonder contrarevolutionaire daden waren: de definitie van het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis en, later, dat van de Pauselijke Onfeilbaarheid. Dit uittreksel uit Hugo Wast gaat vooral over het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis.
Geen smet van de erfzonde
Er waren twee bijzonder contrarevolutionaire aspecten in de definitie van dit dogma. Zoals je weet, leert het dogma dat Onze Lieve Vrouw vanaf het eerste moment van haar bestaan zonder erfzonde werd verwekt. Met andere woorden, ze droeg nooit de smet van de erfzonde. De onbuigzame wet waardoor alle nakomelingen van Adam en Eva, tot aan het einde van de wereld, de erfzonde zouden hebben, werd opgeheven met betrekking tot Onze Lieve Vrouw en natuurlijk met betrekking tot de allerheiligste mensheid van Onze Lieve Heer Jezus Christus.
Onze Lieve Vrouw: perfect voorbeeld
Onze Lieve Vrouw was dus niet onderworpen aan de ellende waaraan de mensen onderworpen zijn. Onze Lieve Vrouw was niet onderworpen aan de slechte impulsen, de slechte neigingen, de slechte neigingen die mensen hebben. Alles in haar stroomde harmonieus naar de waarheid en het goede toe; alles in haar was een voortdurende beweging naar God toe. Onze Lieve Vrouw was het perfecte voorbeeld van vrijheid, in deze zin van het woord, in die zin dat alles wat de rede, verlicht door het geloof, haar aanwees, zij volledig wilde en zij geen enkele innerlijke belemmering in zichzelf vond.
‘Vol van genade’
Genade daarentegen stapelde zich op; ze was vol van genade. Dus de impuls waarmee haar hele wezen zich keerde naar alles wat waar was, alles wat goed was, was werkelijk onuitsprekelijk. Om nu te leren dat een louter menselijk wezen als Onze Lieve Vrouw - Onze Lieve Heer Jezus Christus was niet louter een menselijk wezen, hij was de menselijke natuur verbonden met de goddelijke natuur om één persoon te vormen - maar een louter menselijk wezen als Onze Lieve Vrouw, dit buitengewone voorrecht had, was fundamenteel anti-egalitair. En het definiëren van dit dogma was het definiëren van zo'n ongelijkheid in Gods werk, zo'n superioriteit van Onze Lieve Vrouw boven alle andere wezens, dat het natuurlijk alle egalitaire geesten zou doen schuimen van haat.
Revolutionaire haat jegens al het goede
Maar er was een nog diepere reden voor de Revolutie om dit dogma te haten en dat was deze: De revolutionair houdt van het kwaad, hij is een sympathisant van het kwaad, hij verheugt zich als hij een spoor van het kwaad in iemand vindt; integendeel, hij vindt het heel erg als hij iemand ziet in wie hij geen spoor van het kwaad ziet. Omdat hij slecht is, sympathiseert hij met wat slecht is en probeert hij in alles het kwaad te vinden. Welnu, het idee dat een wezen vanaf het allereerste moment van zijn bestaan zo uitmuntend goed, zo uitmuntend heilig zou kunnen zijn, zou er natuurlijk toe leiden dat een revolutionair dat zou haten.
Beschadigd door eigen toegeving
Stel je de situatie als volgt voor: een individu verloren in onreinheid, een echt varken. Hij voelt de onreine neigingen die hem overal heen drijven en hij voelt natuurlijk de schaamte, de depressie die deze onreine neigingen in hem veroorzaken, vooral omdat hij ermee instemde, hij gaf eraan toe. Natuurlijk voelt hij zich volledig beschadigd door de toegeving die hij gedaan heeft. Stel je nu eens voor dat zo'n man over Onze Lieve Vrouw nadenkt, die geen neiging tot onreinheid had, die helemaal uit de meest transcendente zuiverheid bestond.
Revolutionaire jeuk
Die man voelt natuurlijk een haat, een antipathie, omdat hij zijn trots verpletterd voelt door de onbevlekte zuiverheid van Degene over wie hij nadenkt. Dus om zo'n afwezigheid van trots, zo'n afwezigheid van sensualiteit, zo'n afwezigheid van enige jeuk van Revolutie in dit bevoorrechte wezen te definiëren, was te bevestigen dat de Revolutie het voorwerp was van zo'n afwijzing van de kant van Onze Lieve Vrouw, wat echt iets is waarvan we begrijpen dat het de revolutionairen pijn moet doen en haat moet veroorzaken.
Voor of tegen de Onbevlekte Ontvangenis
Er zijn dus altijd twee stromingen geweest binnen de Kerk. Een stroming die tegen de Onbevlekte Ontvangenis vocht en een andere stroming die voor de Onbevlekte Ontvangenis was. Natuurlijk zou het overdreven zijn om te zeggen dat iedereen die ertegen vocht, dat deed omdat ze opgewonden waren door revolutionaire pruritus of jeuk; maar het is een feit dat iedereen die opgewonden was door revolutionaire pruritus tegen de Onbevlekte Ontvangenis vocht, aan de ene kant. Aan de andere kant is het waar dat al diegenen die vochten voor de Onbevlekte Ontvangenis, die opriepen tot de proclamatie van het dogma, op dit punt een contrarevolutionaire mentaliteit toonden. Dus in zekere zin was de strijd van de Revolutie en de Contrarevolutie aanwezig in de strijd tussen deze twee theologische stromingen. En op deze manier kunnen we begrijpen waarom, op een moment dat de Revolutie de wereld al in vuur en vlam zette, er mensen waren die verontwaardigd waren over de definitie van het dogma.
Pauselijke onfeilbaarheid
Maar er was nog een reden waarom de definitie van dit dogma de liberalen verafschuwde. Het was omdat het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid nog niet was gedefinieerd, en er was een stroming in de Kerk die beweerde dat de paus zelf niet onfeilbaar was, hij was alleen onfeilbaar als hij een dogma definieerde dat door het Concilie werd ondersteund. En Pius IX raadpleegde, voordat hij het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid definieerde, gewoon een reeks theologen, raadpleegde vervolgens alle bisschoppen in de wereld en definieerde vervolgens op eigen gezag, gebruikmakend van de pauselijke onfeilbaarheid, het dogma van de Onbevlekte Ontvangenis.
Toegewijd aan Onbevlekte Ontvangenis
Wat voor een liberale theoloog een soort petitio principii was, een cirkelredenering, want als het niet zo gedefinieerd was dat hij het kon definiëren, hoe moest hij het dan definiëren? Aan de andere kant claimde hij, door het te definiëren, dat hij pauselijke onfeilbaarheid bezat. Met andere woorden, dit alles was een uitbarsting van verontwaardiging uit de revolutionaire wereld. Er was ook enorm enthousiasme in de contrarevolutionaire wereld. En overal verschenen meisjes die de naam Conception (‘Ontvangenis’, -red.) droegen, juist om het nieuwe dogma aan te prijzen. Vandaar een reeks ‘Concepties’ die zich door de eeuwen heen vermenigvuldigden, met als hele naam ‘Onbevlekte Ontvangenis van die en die’, en die de bevestiging was dat de ouders dat meisje aan de Onbevlekte Ontvangenis van Onze Lieve Vrouw hadden gewijd.
Maria Onbevlekte Ontvangenis in Genève
Pius IX - heel anders dan iemand die hem later opvolgde - ging zo ver dat hij tijdens zijn pontificaat - dit zag ik in Zwitserland - het volgende deed: de hoofdstad van het Europese protestantisme was de stad Genève, in Zwitserland. Het was het centrum van al het protestantisme - laten we zeggen, het was het stralende centrum van misschien wel de afschuwelijkste vorm van protestantisme, namelijk het calvinisme. Door veranderingen in de Zwitserse wetgeving was het in de tijd van Pius IX toegestaan om een katholieke kathedraal te bouwen in de stad Genève. Toen Pius IX hiervan hoorde, liet hij weten dat hij het beeld cadeau deed. Het was een afbeelding van de Onbevlekte Ontvangenis die in het centrum van Genève moest worden geplaatst om het dogma te bevestigen en te verkondigen dat de calvinisten, lutheranen en protestanten het meest haatten. Zo leidde Pius IX de strijd tegen de Revolutie in zijn tijd en tijdens zijn pontificaat.
Afkondiging pauselijke onfeilbaarheid
Hier is een heel mooi feit: Pius IX bevond zich in een vreselijke politieke situatie; Garibaldi's legers bedreigden steeds meer de Pauselijke Staten; als koning was hij een koning wiens wereldlijke macht werd ondermijnd. En dus bespotten de liberalen hem: wat een koninklijke paus is dit, wat een domme paus, hij verliest zijn land en maakt zich druk over het definiëren van dogma's. Pius IX maakte zich niet druk, hij definieerde het dogma, en een explosie van universeel enthousiasme volgde op de afkondiging ervan. Maar hij ging verder, in 1870, toen de pauselijke staten op het punt stonden te vallen, definieerde hij - hij riep het Eerste Vaticaans Concilie bijeen en tijdens het Eerste Vaticaans Concilie definieerde hij het dogma van de pauselijke onfeilbaarheid.
Afkondiging onder bliksem en donder
Er wordt gezegd dat het een schitterend tafereel was. Toen de paus opstond om het dogma af te kondigen, brak er een storm los over de Sint-Pieterskerk, bliksem en donder kwamen, het leek alsof alle hatelijke elementen van de hel werden losgelaten en de natuur in beroering brachten. Kun je je deze paus voorstellen, van wie velen zeggen dat hij een heilige was - en ik heb er geen grote moeite mee om dit toe te geven - deze paus, die midden tussen de bliksemschichten stond en de onfeilbaarheid van het pausdom definieerde?
Prestige pauselijke onfeilbaarheid
Wat is er gebeurd? Een paar dagen nadat de pauselijke onfeilbaarheid was gedefinieerd, trokken de Franse troepen zich terug uit Rome, - de troepen die de paus beschermden, - en de troepen van Garibaldi drongen Rome binnen en de paus werd gevangen gezet in het Vaticaan. Maar het prestige dat de pauselijke onfeilbaarheid de paus gaf was zo groot, de autoriteit die het hem gaf over de hele Kerk zo groot, dat historici allemaal hebben gezegd dat zelfs de pausen van de Middeleeuwen niet meer macht hadden dan Pius IX.
Pius IX dwong revolutie tot buigen
We hebben dus een analogie tussen Pius IX en de heilige Gregorius VII. Gregorius VII dwong de keizer van het Heilige Roomse Rijk voor hem te buigen en vergiffenis te vragen (de gang naar Canossa van 1077, -red.) ; Pius IX deed iets, naar mijn mening, moeilijker en buitengewoner: hij dwong de Revolutie voor hem te buigen, niet vragend om vergiffenis, want de Revolutie vraagt niet om vergiffenis, [maar] kwijlend, brullend van haat, vernederd en verpletterd. Zonder om vergeving te vragen. Wat nog mooier is dan een keizer om vergiffenis te laten vragen. En zo was het, in deze sfeer van overwinning, dat de grote Paus Pius IX, een gevangene, maar meer meester dan al zijn voorgangers, meer meester van het Christendom en de Universele Kerk, [in 1878, -red.] zijn mooie ziel aan God gaf.
Pausdom: pilaar van de wereld
Deze overwegingen, mijn beste, leiden ons naar een andere overweging die voor ons altijd interessant is om te benadrukken, en dat is de rol van de TFP in relatie tot het pausdom. Je kunt zien dat het pausdom de pilaar van de wereld is, de pilaar van de Kerk, het vuur dat alle waarheid uitstraalt. Wanneer een TFP-lid over het pausdom hoort, kan hij niet anders dan vervuld zijn van enthousiasme van zijn kruin tot zijn voetzolen. Er is niets op aarde waar een TFP-lid zoveel van houdt als van het pausdom. De reden waarom hij van alle andere dingen houdt, is omdat ze in overeenstemming zijn met het pausdom, met de doctrines van de pausen.
Dit artikel is overgenomen van pliniocorreadeoliveira.info en gebaseerd op een conference die prof. Plinio op 15 juni 1973 heeft gehouden.
Laatst bijgewerkt: 8 december 2023 15:19