Traditionele Latijnse Mis (afbeelding catholicrelics.co.uk)
Traditionele liturgie vult de kerken, maar prelaten blijven zich ertegen verzetten
Nu de statistieken van het Vaticaan opnieuw een daling van het aantal katholieke priesters en seminaristen laten zien, lijken veel Kerkelijke functionarissen vastbesloten om alles te doen behalve terugkeren naar traditionele praktijken, ondanks het feit dat traditionele ordes een voortdurende groei van het aantal roepingen en kerkgangers zien.
Statistieken stemmen somber
De laatste officiële statistieken van de katholieke Kerk, gepubliceerd door het Vaticaan, zijn somber. Het is waar dat het totale aantal katholieken is gegroeid, maar tegelijkertijd is het aantal priesters en seminaristen blijven dalen. De daling van het aantal seminaristen is zelfs onverminderd doorgegaan sinds deze in 2012 begon.
In 2023 zijn er wereldwijd slechts 106.495 seminaristen, tegen 108.481 in 2022. Het hoogste aantal seminaristen in de afgelopen jaren werd bereikt in 2011, toen 120.616 mannen zich voorbereidden op het priesterschap. Sinds 2021 is elk jaar een nieuw laagterecord bereikt in het aantal seminaristen sinds het jubileumjaar 2000.
Priesters van in de tachtig bedienen parochies
Ook het aantal priesters is gedaald, zij het niet zo drastisch, maar dit is slechts een kwestie van tijd. Een groot aantal parochies – veel katholieken kunnen ongetwijfeld voorbeelden in hun omgeving noemen – wordt bediend door oudere priesters van in de zeventig of tachtig. Als deze geestelijken met pensioen gaan of overlijden, zullen deze parochies zonder priester komen te zitten, en uit de gegevens blijkt dat er geen nieuwe lichting seminaristen is om hen te vervangen. Duitsland – een land waar het katholieke nieuws de afgelopen jaren zo gedomineerd werd door de zeer heterodoxe Synodale Weg – is een schoolvoorbeeld van deze achteruitgang. Ongelooflijk onthullende statistieken hebben een nieuw recordaantal wijdingen in de 27 bisdommen van het land aan het licht gebracht: slechts 29 priesters in totaal in 2024.
Duitse bisdommen zonder wijdingen
De algemene neergang in Duitsland is al aan de gang sinds 1962, toen er nog 557 wijdingen waren. Sindsdien is dat aantal, op enkele jaren met een lichte stijging ten opzichte van het voorgaande jaar na, blijven dalen tot het nieuwe dieptepunt van 29, waarbij sommige bisdommen helemaal geen wijdingen hebben. In de late jaren tachtig was er een opvallende stijging van het aantal wijdingen in Duitsland, toen jonge mannen die na de verkiezing van paus Johannes Paulus II het seminarie waren ingegaan, tot priester werden gewijd. Maar sinds 1992 is hun aantal gestaag afgenomen.
Lege seminaries in Ierland
In 2023 begonnen de Ierse katholieke bisschoppen een jaar van gebed voor roepingen, aangezien het oude nationale seminarie van Maynooth slechts 21 mannen huisvestte in plaats van de honderden waarvoor het was gebouwd. Van de 26 bisdommen in Ierland hadden er 10 geen seminaristen in opleiding, volgens een rapport van de Irish Catholic van september 2022. De neerwaartse spiraal van de roepingencrisis in Ierland wordt al jarenlang door oplettende waarnemers opgemerkt. Sinds 1993 zijn er in Ierland maar liefst acht diocesane seminaries gesloten als gevolg van de gestage erosie van het katholieke geloof en de roepingen op het eiland.
Ook in Amerika gaat het slecht
Voor meer specifieke cijfers over de VS is het beeld al even somber. Uit een recent onderzoek blijkt dat slechts 16 van de meer dan 150 Amerikaanse bisdommen voldoende priesters hebben gewijd om hun huidige aantal geestelijken op peil te houden. Gezien de geregistreerde daling van het aantal geestelijken in de afgelopen jaren is het handhaven van het huidige aantal nauwelijks een grote prestatie te noemen. Voor de overige Amerikaanse bisdommen is dit evenwicht echter niet eens bereikt. De situatie zal alleen maar verslechteren, aangezien uit het onderzoek ook blijkt dat de ondervraagde bisdommen “melden dat ongeveer 40% van hun actieve priesters ouder is dan 60 jaar”. Dit gemiddelde cijfer varieerde sterk, waarbij één bisdom meldde dat ongeveer 70% van de priesters ouder was dan 60 jaar.
Haalbare oplossingen blijven uit
Gezien deze duidelijke en onvermijdelijke crisis zouden verstandige katholieken verwachten dat kerkelijke functionarissen op zoek gaan naar haalbare oplossingen, zich terdege bewust van de noodzaak om te veranderen wat er mis is gegaan en tot een zo dramatische daling van het aantal geestelijken heeft geleid. Maar dat lijkt niet het geval te zijn. Enkele dagen geleden pochte het aartsbisdom Chicago nog over het liturgische modernisme dat door de huidige kardinaal Blase Cupich wordt bevorderd en hoe hij in 2014 de instelling van vrouwelijke Misdienaars in zijn kathedraal tot een van zijn eerste prioriteiten maakte. Het aartsbisdom telt iets minder dan 2 miljoen katholieken, maar kent voor zijn omvang een aanhoudend laag aantal wijdingen: in 2024 werden vier mannen gewijd en in 2023 vijf, een punt dat commentatoren snel hebben benadrukt.
Misbezoek daalt
Kerkhistorici hebben de dramatische daling van het aantal priesterroepingen en kerkbezoekers in de jaren na het Tweede Vaticaans Concilie uitgebreid gedocumenteerd. Terwijl er in 1965 nog 58.000 priesters waren in Amerika, waren dat er in 2002 slechts 45.000, ondanks de bevolkingsgroei: in 1965 waren er ook 1.575 wijdingen, tegenover slechts 450 in 2002. Hoewel in 1955 75% van de Amerikaanse katholieken wekelijks de Heilige Mis bijwoonde, was dat cijfer halverwege de jaren negentig gedaald tot 50% en in 2014-2017 nog verder gedaald tot 39%. Wetenschappers in veel landen hebben deze explosieve verslechtering van het geloof op bekwame wijze gedocumenteerd. De Kerk verkeert, in cijfers uitgedrukt, in een erbarmelijke staat.
Bij traditionele Latijnse Mis is er wél groei
Een van de weinige tekenen van hoop voor de Kerk in de afgelopen jaren – in termen van tekenen van vitaliteit – is de traditionele Heilige Mis, of de Latijnse Mis zoals deze algemeen bekend staat. De jaarlijkse Latijnse misbedevaart naar Chartres in Frankrijk is misschien wel het meest zichtbare bewijs hiervan van de laatste tijd. De driedaagse pelgrimstocht in het weekend van Pinksteren, die voornamelijk door jongeren onder de 20 wordt bezocht, is steeds populairder geworden en heeft de afgelopen jaren alle bezoekersrecords gebroken. In 2024 namen 18.000 mensen deel.
Lees ook: Van gloeiend kooltje tot laaiend vuur: het katholicisme herrijst in Europa
Jonge gezinnen willen juist dat de priester de waarheid preekt
Priesterlijke Latijnse misgroepen hebben ook jaar na jaar records gebroken wat betreft het aantal nieuwe toelatingen tot hun seminaries, ondanks – en volgens sommigen zelfs dankzij – de beperkingen van de paus op de Latijnse mis. Jonge, traditionele priesters hebben verteld hoe, wanneer zij de katholieke leer in haar volle omvang prediken, het juist de eigenzinnige vrijzinnigen zijn die bezwaar maken – dezelfde mensen die impliciet al een groot deel van de katholieke leer verwerpen. Maar jonge gezinnen die hun geloof willen belijden, klagen niet wanneer de priester vanaf de preekstoel de waarheid verkondigt.
Jonge mannen zwemmen tegen de culturele stroom in
De jonge mannen die zich aangetrokken voelen tot deze Latijnse Misgemeenschappen en -verenigingen hebben de neiging om de culturele norm te trotseren: ze zijn jong, willen zich graag houden aan een strakke levensstijl en een rigoureuze opleiding in alle aspecten die nodig zijn voor een priesterleven. Maar het belangrijkste is dat het juist deze priesters zijn wier kerken grote gezinnen om zich heen zien verzamelen, terwijl de heterodoxe en inspiratieloze liturgische gewoonten van veel parochies die zich aanpassen aan de moderne wereld alleen maar gelovigen lijken te verjagen – waarmee ze zichtbaar aantonen waar de praktische toekomst van de Kerk ligt.
Liefde voor oude liturgie wordt afgedaan als "nostalgische ziekte"
Desondanks lijken Kerkelijke functionarissen, zoals bekend, vastbesloten om alles te doen behalve de traditionele Mis te bevorderen en daarmee de deur open te zetten voor veel roepingen en jonge gezinnen in de Kerk. In een toelichting op de reden waarom hij ingrijpende beperkingen op de traditionele Mis heeft ingevoerd, zei paus Franciscus dat dit kwam omdat “het ongezond is voor de liturgie om ideologie te worden”. Devotie voor de Latijnse Mis is een “nostalgische ziekte”, zei hij bij een andere gelegenheid.
Vastklampen aan Vaticanum II
Hoewel talrijke wetenschappers, theologen, liturgisten en historici erop hebben gewezen dat de veranderingen in de liturgie en de praktijk na Vaticanum II hebben geleid tot een massale terugval van het katholieke geloof, heeft paus Franciscus onlangs bevestigd dat de Kerk juist op dezelfde weg moet voortgaan. “We moeten Vaticanum II nog steeds volledig ten uitvoer brengen”, schreef hij in zijn memoires, Hoop.
Crisis in de Kerk drijft gelovigen naar de Latijnse Mis
Kardinaal Gerhard Müller celebreerde de slotmis van de pelgrimstocht naar Chartres in 2024 en vertelde dat “een hoge vertegenwoordiger van het Romeinse Dicasterie voor Goddelijke Eredienst” ontzet was toen hij hoorde van het enorme aantal jonge pelgrims op de traditionele Mis-pelgrimstocht. Kardinaal Müller zei dat de niet bij naam genoemde functionaris “bezwaar maakte dat dit geenszins een reden tot vreugde was, omdat de heilige Mis werd gevierd volgens de oude buitengewone Latijnse ritus”. “De Kerk verkeert in crisis en gezinnen haasten zich naar deze pelgrimstocht”, merkte de aftredende voorzitter van de Chartres-bedevaart, Jean des Tauriers, vorig jaar op. ”Juist vanwege deze crisis in de Kerk en om het geloof eenvoudigweg door te geven aan hun kinderen, zoeken zij de traditionele ritus op.”
Communie op de tong
Veel priesters van Latijnse kerken hebben dit in de afgelopen post-COVID jaren bevestigd: hun congregaties zijn verdubbeld of verdrievoudigd doordat mensen die graag de Heilige Mis wilden bijwonen wanhopig op zoek waren naar een plek waar dat nog kon. Sommigen werden aangetrokken door de vurigheid van de Latijnse parochies, simpelweg omdat daar de Heilige Mis werd opgedragen. Voor anderen was de doorslaggevende factor dat ze de heilige communie eerbiedig op de tong konden ontvangen, terwijl veel andere kerken dit verboden.
Heropleving van Traditie
Bewijzen uit alle tijden tonen aan dat mensen zich aangetrokken voelen tot traditie, waarheid, schoonheid en eerbied. Dit zien we nu opnieuw met de geleidelijke maar vastberaden heropleving van de traditionele Mis, tegen de achtergrond van het uitsterven van heterodoxe, vrijzinnige liturgieën en parochies.
Dit artikel verscheen eerder op tfp.org.
Laatst bijgewerkt: 20 mei 2025 10:16
