H. Johannes Damascenus: een vurige ziel vervuld van liefde voor de waarheid
Het feest van de H. Johannes Damascenus (676-749) wordt gevierd op 4 december. Dit vertelt Réné François Rohrbacher pr. in zijn Vies des Saints over hem: "Johannes Damascenus was grootvizier van de kalief van Damascus toen keizer Leo III de Isauriër zijn campagne tegen iconen (het iconoclasme, - red) begon."
Grootvizier van de kalief
Kalief was in de mohammedaanse wereld een soort synthese van paus en keizer, een religieus leider die tegelijkertijd alle wereldlijke macht had. De grootvizier was de eerste minister, degene via wie de kalief al zijn macht uitoefende. Om niet in contact te komen met hun onderdanen die zich onwaardig vonden om met zo'n hoge heer om te gaan, hadden de kaliefen deze grootviziers, die hen voor alle doeleinden vertegenwoordigden. Johannes Damascenus ('van Damascus', -red.) was de vizier van deze kalief.
Feitelijk een ketter
Terwijl de kalief van Damascus een mohammedaan was, was keizer Leo III de Isauriër (ca. 675-741) katholiek. Maar feitelijk was hij een ketter, een soort voorafschaduwing van de protestanten. Naast andere ketterijen steunde hij de onwettigheid van de beeldencultus, waardoor de ketters onder zijn bevel talloze iconen in Byzantijnse kerken gingen verbranden en vernietigen.
Slaven van de baarmoeder
"Johannes nam de pen op om de iconen te verdedigen op dezelfde manier waarop hij alle ketterijen van zijn tijd had aangevallen. Dit kostte hem zijn ambt en zijn rechterhand werd afgehakt. Hij stierf als een monnik, toegewijd aan gebed en studie. Hij schreef talrijke werken en prachtige verzen. Zijn stijl was polemisch en krachtig. Schrijvend tegen de keizer noemde hij hem een nieuwe Mohammed, een vijand van Christus, een hater van de heiligen. En tegen diens aanbiddende bisschoppen: slaven van de baarmoeder, die uit liefde voor die baarmoeder bereid waren alles te zeggen en alles te doen.”
‘Ik vereer relikwieën van heiligen’
"Ter verdediging van de heilige iconen zei hij: 'Wat betreft de Allerheiligste Moeder van God, ik belijd dat zij heiliger is dan de cherubijnen en serafijnen, verhevener dan de hemelen, hoger dan alle schepselen, omdat zij Christus, onze God, gebaard heeft. Wat betreft de heiligen die voor Hem streden, ik eer hen, vereer hen en smeek om hun voorspraak. Ik vereer, eer en respecteer ook hun kostbare relikwieën. In de Bijbel beeldt de heilige schrijver alles uit wat verwijst naar de Menswording van Christus. De schilder en zijn schilderij verbeelden de glorie van de Kerk vanaf de eerste Adam tot de Menswording van Christus. De schrijver en de schilder vertellen hetzelfde verhaal. De Kerk ontvangt beide. En jij, ketter, aanbidt het boek en bezoedelt de schildering. Wat een extravagantie.”
Waarom tekst vereren en beeld verwerpen?
Met andere woorden, hij legt uit dat we in de Bijbel de beschrijving van een groot personage vereren, zoals Johannes de Doper. Een schilder maakt op basis van die beschrijving een schilderij waarop die heilige wordt afgebeeld. Laten we het schilderij niet vereren! Of iemand maakt een beeld zoals Johannes de Doper door de Bijbel beschreven wordt. Gaan we het beeld dan niet vereren? Is het literaire beeld, de literaire figuur, niet net zo'n figuur als het materiële? Dus waarom het materiële beeld verwerpen en tegelijkertijd het literaire beeld accepteren? Dat is echt idioot!
Effectiviteit van logica
Aan de andere kant konden ze de tekst van de Bijbel, een heilige tekst, niet tegenspreken. Dus de ketters werden volledig in de hoek gedreven. Je ziet de effectiviteit van eenvoudige, ijzersterke logica met grote oratorische schoonheid - want het argument heeft echt een buitengewone schoonheid van zichzelf, maar het is heel eenvoudig. In twee woorden blaast hij de fout weg en laat hij de ketter sprakeloos achter.
‘Onderwijs de mensen’
“Als onwetende mensen zichzelf te buiten gaan in zulke zaken, dan is dat jouw schuld. Als er mensen zijn die zichzelf misleiden door het beeld van Christus aan te raken, dan moet je hen instrueren en daarom zijn er bisschoppen, priesters en diakens." Met andere woorden: U zegt dat de mensen onwetend zijn. Onderricht hen dan! Jullie breken beelden; jullie zouden jezelf moeten breken. Het is voortreffelijk! "De ware herders en dokters, in deze lichten van vroeger, dachten aan niets anders dan de mensen goed te onderwijzen, door middel van verlossing. Wat de bisschoppen van deze eeuw betreft, hun enige zorg is paarden..."
Herders zijn wolven geworden
In die tijd was het paard het belangrijkste vervoermiddel. Tegenwoordig zou dat de auto zijn. "...ossen, kuddes en schapen..." Dat waren de investeringen van die tijd. "...de velden en het goud. Ze kijken alleen naar het gebruik en het gewicht van geld, ze verwaarlozen hun kudden, en terwijl ze voorzichtig zijn met hun lichaam, verachten ze hun ziel. Het is zoals de Schrift zegt: de herders van deze tijd zijn wolven geworden."
Wie te volgen?
"Wie zullen we nu volgen? Sint-Basilius de Thaumaturg of Pastilas (een ketter, -red.), moordenaar van de ziel? Johannes Chrysostomos, de dokter van boetedoening en verlossing? Of Fricacarde, de dokter van wanorde en verderf? Gregorius, de theoloog bij uitstek, of de belijdende patriarch van Constantinopel, de plaag van het volk, die met zijn naamgenoot, het onwaardige hoofd van het rijk, de heilige leer en heilige beelden uit de Heilige Kerk heeft verbannen?"
Hypocriete bisschoppen
Je ziet daar de opzettelijke herhaling van het woord "heilig". Hij is de tegenstander van alle heiligheid. Dit is de waardeloze patriarch, die de naamgenoot is van de waardeloze keizer, die vecht tegen de deugd. Dat is openhartige taal! Dat is zeggen waar het op staat! Dat is wat Onze Heer ons in het evangelie zegt: "Laat uw woord ja ja zijn; nee, nee". "Naar wie zullen we luisteren? Het koor van eerbiedwaardige patriarchen die de eerste zes concilies hebben geïllustreerd, of die hypocriete bisschoppen die in de Kerk een overspelig dogma hebben geïntroduceerd, dat geen van de patriarchen heeft bevestigd, maar dat ze allemaal in hun synodale brieven hebben verboden?"
Aangesteld door de Kalief
Deze passage van Johannes Damascenus is prachtig! Omdat het de verontwaardiging laat zien van een ziel die in vuur en vlam staat tegen dwaling, een verontwaardiging die gevoed wordt door liefde voor de waarheid. Omdat hij spreekt met enthousiasme voor de waarheden die hij verkondigt. Er is één aspect dat niet zoveel aandacht trekt, maar waarover een opmerking op zijn plaats is. Deze man met deze geest, met deze mentaliteit, werd door een kalief aangenomen als zijn grootvizier. Ik vraag je: kun je je voorstellen dat een man met die mentaliteit vandaag premier is in de Sovjet-Unie? In Engeland of de Verenigde Staten? Het hedendaagse kwaad heeft zo'n punt bereikt dat het een veel grotere haat koestert tegen alle vormen van goed dan in het oude heidendom.
Onpeilbaar kwaad
We zijn gewend om ons de Saracenen voor te stellen als de aartsvijanden van de Kerk - en dat waren ze ook - maar ze hadden het lef om af en toe een groot figuur te bewonderen die de Kerk had voortgebracht, tot het punt dat ze het hele rijk overgaven om door een heilige te worden geleid...! Als ik zeg dat we een duidelijk idee hebben van de mate van perversiteit die de wereld heeft bereikt, dan bedoel ik een perversiteit die groter is dan die van alle voorgaande eeuwen. Er is een bijna onpeilbaar kwaad. En omdat het zo diep zit, verblindt het ons min of meer en zijn we niet in staat om er een nauwkeurig beeld van te krijgen. Maar door die tijd met vandaag te vergelijken, kun je het beseffen.
Eerlijk in uitvoering taken
Deze kalief werd bijvoorbeeld beschouwd als een van de grootste vijanden van de Kerk van zijn tijd. Maar hij had nog steeds een minister-president die een heilige was... Met andere woorden, hij waardeerde iemand die goed regeerde, die eerlijk was in de uitvoering van zijn taken, die rechtvaardig handelde... Als hij met een heilige te maken had, huiverde hij niet, kreeg hij daar niet de kriebels van. Is dat vandaag de dag wel zo? Waarom is dat? Omdat de wereld van vandaag veel meer tegen de goede leer is dan de mensen in de tijd van Johannes Damascenus waren.
Dit artikel is overgenomen van pliniocorreadeoliveira.info en gebaseerd op een conference die prof. Plinio op 26 maart 1971 heeft gehouden.
Laatst bijgewerkt: 4 december 2023 15:14