Gertrudis de Grote hoorde Heilig Hart van Jezus kloppen
De heilige Gertrudis van Helfta, ook bekend als Gertrudis de Grote, (geboren 1256, overleden midden november 1301 of 1302) was een cisterciënzer non en mystica in het klooster van Helfta bij Eisleben. Haar feestdag is 16, in de Benedictijnse liturgie 17 november.
Opmerkelijk en geleerd
De heilige Gertrudis is een van de zeer opmerkelijke en geleerde vrouwen van de Middeleeuwen, zoals haar eretitel ‘de Grote’ al aanduidt. Haar klooster Helfta werd door haar beroemd als ‘kroon van de Duitse vrouwenkloosters’, maar dat kwam ook door haar lerares Mechtild van Hackeborn en haar medezuster Mechtild van Maagdenburg.
Uitmuntend verstand
Gertrudis van Helfta werd geboren op 6 januari 1256. Zij werd – naar middeleeuws gebruik -door haar familie afgestaan aan het klooster van Helfta toen zij nog maar vijf jaar oud was en trad in het noviciaat toen zij daarvoor de leeftijd had bereikt. Zij bleek over een uitmuntend verstand en leervermogen te beschikken. Via haar medezuster Mechtild, die in Helfta werkte aan haar werk Het stromende licht van de Godheid, kwam Gertrudis in verbinding met de spiritualiteit van de religieuze vrouwen van de dertiende eeuw.
Christus bezocht haar in visioen
Als jonge vrouw maakte Gertrudis een zware levens- en geloofscrisis door. Op 27 januari 1281 overviel haar in de slaapzaal van het klooster een visioen van Christus, dat haar leven op een nieuw spoor zette. Ze zag een jonge, knappe man die haar zei: "Binnenkort zal je redding komen. Waarom ben je verteerd door verdriet? Heb je geen raadgever, nu de pijn je heeft veranderd?" Vanaf dat moment ging Gertrudis op zoek naar de ware, goddelijke wijsheid.
Openbaringen en mystieke ervaringen
Gertrudis ontwikkelde een levendige literaire activiteit: Ze vertaalde delen van de Bijbel, bundelde uitspraken van heiligen, schreef talrijke gebeden (waarvan een bekend gebed voor de doden), maar ook twee van haar belangrijkste werken, de Exercitia spiritualia (‘Geestelijke Oefeningen’) en - met steun van medezusters - de Legatus divinae pietatis (‘Bode van de Goddelijke Liefde’). Met een medezuster noteerde ze ook de openbaringen van haar lerares Mechthild von Hackeborn in het Liber specialis gratiae (‘Boek der bijzondere genade’). Ze bleef mystieke ervaringen krijgen.
Devotie tot het Heilig Hart
Gertrudis is een van de middeleeuwse mystici die een impuls gaven aan de devotie tot het Heilig Hart, die in de zeventiende eeuw in Frankrijk zo’n hoge vlucht zou nemen, maar dus ook in Duitsland wortelt. Op basis van een commentaar op het Hooglied door Bernardus van Clairvaux werd de devotie tot het Heilig Hart van Jezus, waaruit de sacramenten van de Kerk voortkomen, een essentieel onderdeel van de spiritualiteit van de mystici van het klooster Helfta. Dit geldt vooral voor Mechthild van Hackeborn, maar ook voor Gertrudis.
Kloppen van Jezus’ Hart
Op het feest van Johannes de Evangelist (27 december) had Gertrudis een visioen waarin zij haar hoofd naast de zijdewond van Christus legde en het kloppen van Jezus' hart hoorde. In het visioen vroeg zij vervolgens aan Johannes of hij het kloppen van het Hart van Jezus had gehoord tijdens het Laatste Avondmaal en waarom hij er niets over had geschreven. Johannes antwoordde dat deze openbaring voor de komende eeuwen was, wanneer de koude wereld haar nodig zou hebben om de liefde weer aan te wakkeren.
Gertrudis ‘de Grote’
In Frankrijk putte de grote abt Dom Prosper Guéranger, de hersteller van Benedictijner orde in Frankrijk, inspiratie uit Gertrudis. Zijn congregatie van Solesmes was verantwoordelijk voor het meeste werk dat in de negentiende eeuw rond Gertrudis werd gedaan. Benedictus XIV, paus van 1740 tot 1758, gaf haar de titel ‘de Grote’ om de diepte van haar spirituele en theologische inzicht te huldigen.
Laatst bijgewerkt: 17 november 2022 08:18