De heilige Polycarpus, hoogbejaarde martelaar
De Kerk viert op 26 januari (in de nieuwe kalender op 23 februari) het martelaarschap van de heilige Polycarpus (+ AD 155).
Grote inspiratie voor Sint-Irenaeus
Hij is een inspirerende vroege heilige met een bijzondere betekenis voor Europese christenen. Weliswaar leefde en stierf hij in Smyrna, de Griekse stad die sinds de verovering van Klein-Azië door binnenvallende Turkse horden als Izmir wordt aangeduid, maar Polycarpus (zijn naam betekent ‘rijk aan vruchten’) was een grote inspiratie voor zijn jonge stadsgenoot Irenaeus, de eerste grote theoloog en kerkvader.
Rechte lijn naar evangelische tijd
Dankzij Irenaeus (AD 140-202) die nu kennen als ‘Irenaeus van Lyon’ omdat hij daar later bisschop werd, hebben we een verbinding tussen Polycarpus en het vroege christendom van Europa. Als je bedenkt dat Polycarpus weer een leerling was van Sint-Jan de Evangelist loopt er een rechte lijn naar de tijd van de evangeliën. Polycarpus heeft dus uit de eerste hand over de Heer kunnen vernemen, terwijl zijn leerling Irenaeus dit naar Europa overbracht.
‘Apostolische Vaders’
Bovendien was Polycarpus bevriend met de H. Ignatius van Antiochië, aan wie we zowel het eerste gebruik van het woord 'katholiek' als de eerste beschrijving van een H. Mis danken. Ignatius was eveneens een leerling van Sint-Jan de Evangelist. Daarom worden zowel Polycarpus als Ignatius als ‘Apostolische Vaders’ aangeduid: diegenen onder de vroege christelijke schrijvers die rechtstreeks contact met de apostelen hebben gehad.
Waardig optreden bij arrestatie
Hoewel hij als martelaar stierf, wist Polycarpus de respectabele leeftijd van 86 jaar te bereiken. Toen er in het jaar 155 christenvervolgingen in Smyrna uitbraken, weigerde hij te vluchten. Onder druk van zijn leerlingen dook hij onder, maar de autoriteiten wisten hem toch te achterhalen. Volgens een ooggetuigenverslag maakte hij bij zijn arrestatie diepe indruk door zijn waardige optreden. Zozeer dat hem nog een aanzienlijke gebedstijd gegund werd, waarin hij alle mensen memoreerde die hij gekend had, hoe belangrijk of onbelangrijk ook.
‘Vervloek toch die Christus!’
Net als Christus werd Polycarpus voor de stadhouder gebracht. Deze zag er begrijpelijkerwijs tegenop zo’n oude man tot de marteldood te veroordelen. Hij probeerde Polycarpus van zijn geloof af te brengen. ‘Denk toch aan uw hoge leeftijd. U hoeft uw geloof maar af te zweren en ik laat u vrij. Vervloek toch die Christus!” Polycarpus antwoordde: “Zesentachtig jaar heb ik Hem gediend en ik heb nog nooit reden tot klagen gehad. En trouwens, hoe zou ik ooit mijn Koning en Verlosser kunnen vervloeken?”
‘Ik ga erop vooruit’
De stadhouder dreigde daarop Polycarpus met verscheuring door wilde dieren. Polycarpus reageerde: “Wij blijven bij ons standpunt en zijn niet van zins om van betere naar mindere inzichten over te stappen. Integendeel, ik ga er zelfs op vooruit, wanneer ik de ellende van deze aarde mag verruilen voor de hoogste gerechtigheid.” Toen zei de stadhouder: “Als verscheurende dieren dan geen indruk op u maken, zal ik u levend laten verbranden, tenzij u nu nog tot andere gedachten komt.”
‘Waar wacht u op?’
Polycarpus: “U dreigt met een vuur dat het hoogstens één uur volhoudt. Daarna is het uit. Maar weet u niet dat het vuur van het toekomstig oordeel mét de eeuwige pijn die daaraan vastzit, klaar staat voor de goddelozen? Vooruit! Waar wacht u op? Doe maar wat u het liefste ziet.” Uiteindelijk is Polycarpus inderdaad veroordeeld tot verbranding aan de staak. Maar op de brandstapel leek het alsof de vlammen hem wilden vermijden. Het verslag vervolgt:
Zijn bloed doofde het vuur
“Toen de goddelozen uiteindelijk zagen dat zijn lichaam niet door het vuur kon worden verteerd, beval men een beul naar hem toe te gaan en zijn zwaard in hem te steken. En toen hij dat gedaan had, kwam er zo'n stroom bloed uit, dat het vuur gedoofd werd; en de hele menigte verwonderde zich erover, dat er zo'n verschil was tussen de ongelovigen en de uitverkorenen. Van hen was deze man de meest opmerkelijke in onze tijd, als bisschop van de katholieke Kerk in Smyrna en als apostolisch en profetisch leraar. Want er kwam geen woord uit zijn mond, maar het is of zal worden vervuld.”
Laatst bijgewerkt: 26 januari 2023 07:51