De H. Turribius afgebeeld op het oksaal van de kloosterkerk waar hij begraven ligt: Liébana. (Foto: Wikipedia)
De H. Turribius van Astorga, bisschop midden in de volksverhuizing
In de heiligenlevens van prof. Plinio kwamen we afgelopen weken verschillende malen de Spaanse naam Tor(r)ibio tegen, namelijk bij de H. Toribio van Mongrovejo, patroon van Peru, maar ook in de levensbeschrijving van paus Leo de Grote. Die heeft namelijk in 447 een bemoedigende brief geschreven aan de H. Tur(r)ibius van Astorga, wiens feestdag het op 16 april is.
Val van West-Romeinse Rijk
We hebben niet zoveel vaststaande gegevens over de heilige Turribius (we zullen de gebruikelijkste Latijnse spelling van de naam aanhouden). Niet eens zijn geboorte- en sterfjaar staan vast. Hij moet ergens geboren zijn rond 400 en laten we voor zijn sterfjaar Wikipedia volgen, dat 476 opgeeft: makkelijk te onthouden omdat dit jaar geldt als het eind van het West-Romeinse Rijk. Het is het jaar waarin de barbaar Odoaker de allerlaatste keizer afzet, Romulus Augustulus, een naar voren geschoven puberjongen (zijn naam betekent ‘Augustusje’).
Plundering van Rome
Met die woelige periode van Germaanse volksverhuizingen kreeg ook de H. Torribius te maken. In 410 was Rome geplunderd door de Visgothen onder leiding van Alarik, een gebeurtenis die de toenmalige wereld diep schokte, en aanleiding vormde voor het grootste werk van Sint-Augustinus: De Stad Gods. De plundering van Rome zou de inleiding blijken op de algehele ondergang van het christelijk geworden Romeinse Rijk. Gelijktijdig waren echter andere Germaanse stammen het Iberisch schiereiland binnengedrongen en vochten daar om de heerschappij. Dit is de politieke chaos waarin Torribius moet zijn opgegroeid.
Beheerder van de H. Grafkerk
Volgens zijn heiligenlegende heeft hij in die periode een pelgrimstocht naar het Heilige Land gemaakt. Daar ontving hij de priesterwijding waar hij als ‘Bewaker van de Heilige Plaatsen’ het beheer had over de H. Grafkerk in Jeruzalem. Hij zou vandaar teruggekeerd zijn met een reliek van het Heilig Kruis. Die zou zelfs de hele linkerbalk omvat hebben, wat niet zo waarschijnlijk is omdat de H. Helena het Kruis daar al in 325 had laten opgraven. Rond 444 werd Turribius tot bisschop aangesteld van Astorga in Gallicië in Noord-West Spanje.
Worsteling met Priscillianisme
Daarmee begon ook zijn strijd tegen de Priscillianisten, een stroming uit de vorige eeuw, die begonnen was als een vorm van rigorisme onder de geestelijkheid. Deze strengere geloofsopvatting werd aangevoerd door Priscillianus van Avila, die daarbij geleidelijk zijn eigen, manicheïsch beïnvloede, en dus ketterse ideeën had ontwikkeld. Hiervoor zou hij op last van de toenmalige keizer met enige volgelingen in 385 in Trier veroordeeld en onthoofd worden.
Overleg met de H. Leo de Grote
Maar in de volgende eeuw woekerde zijn ketterse gedachtegoed in Spanje verder. Tegen de tijd dat Turribius bisschop werd gewijd, was het gegroeid tot een geduchte tegenmacht, waar hij veel mee te stellen had. Hij schreef er twee boeken over, die hij ter goedkeuring voorlegde aan paus Leo de Grote. Deze vroeg hem zelfs een concilie over de kwestie te beleggen, dat echter geen sporen in de geschiedenis heeft nagelaten en mogelijk ook nooit heeft plaatsgevonden.
Gijzelaar van de Visigothen
Alsof er al niet genoeg Germaanse stammen in Spanje aan het vechten waren, viel in 456 een Visigothische legermacht het schiereiland binnen, om in naam van keizer Avitus orde op zaken te stellen. Leider Theodorik II had echter zijn eigen plannen. Hij versloeg de lokale machthebber koning Rechiar, die volgens de legende onder invloed van Torribius katholiek was geworden (maar daar weinig mee deed; zijn vrouw was Ariaans gebleven), veroverde vervolgens Astorga en nam daar Turribius gevangen. De bisschop zou zijn afgevoerd naar Gallië.
Stadspatroon Astorga
Na zijn vrijlating uit krijgsgevangenschap is Turribius teruggekeerd naar Astorga, waar hij zich wijdde aan de herbouw van zijn stad. Hij geldt als patroon van de stad, maar ligt begraven in het klooster Liébana, dat tot op de dag van vandaag een aan hem gewijd bedevaartsoord is gebleven.
Laatst bijgewerkt: 15 april 2024 16:16