Open brief aan Mgr. Laurent Ulrich, Aartsbisschop van Parijs: Spaar de Notre-Dame!

Excellentie,

Ik schrijf deze brief als voorzitter van Avenir de la Culture, een vereniging van leken-katholieken die sinds 1986 opkomt voor de christelijke waarden in de Franse samenleving. Ik vertegenwoordig ook meer dan 110.000 mensen die de bijgevoegde petitie hebben ondertekend waarin het bisdom Parijs wordt gevraagd af te zien van de invoering van hedendaagse kunst in de Notre-Dame.

De tragedie van 15 april 2019

Sommige data blijven tragisch gegrift in de geschiedenis van een land. In ons geval is 15 april 2019 daar zeker één van. Op die dag, ik hoef u er niet aan te herinneren, ging de Notre-Dame in vlammen op. Voor de verbijsterde ogen van Parijzenaars en mensen uit de hele wereld verslonden de vlammen de eeuwenoude balken van de kathedraal. De torenspits stortte in, verzwolgen in een afgrond van vuur. Terwijl de mast zonk, wie vreesde toen niet het totale verlies van het schip? De hele nacht voerden de brandweerlieden een heroïsche strijd om bijna duizend jaar geschiedenis te redden, begeleid door de geïmproviseerde gebeden van de gelovigen die de Koningin van de Hemel smeekten de aan haar gewijde kathedraal niet in de steek te laten. Bij het ochtendgloren dompelde de opkomende zon een oceaan van as onder in haar licht. Temidden daarvan stonden de torens van Notre-Dame wonderbaarlijk intact. Notre-Dame geschonden! Notre-Dame gebroken! Notre-Dame gemarteld! Maar Notre-Dame gered! Zoals alle wonderen die de hemel schenkt, nodigt het wonder van Notre-Dame van Parijs uit tot bekering.

Waarom deze tragedie?

De kathedraal heeft de iconoclastische woede van de Reformatie, de goddeloze wraakzucht van de Sans-Culottes, het Pruisische machinegeweer en de wreedheden van twee wereldoorlogen meegemaakt. Het heeft de wisselvalligheden van de geschiedenis rechtop doorstaan, alvorens te struikelen bij het aanbreken van het derde millennium. Waarom liet God de tragedie van 15 april 2019 toe? En waarom spaarde Hij zijn heiligdom in extremis? Is het niet mogelijk om in deze brand een allegorie te zien van het drama dat ons land doormaakt? Was het ooit de leider van het christendom, nu wankelt het, weggevreten door afvalligheid en haat tegen God. "Frankrijk, oudste dochter van de Kerk, bent u trouw aan de beloften van uw doopsel?", vroeg Zijne Heiligheid Johannes Paulus II ter gelegenheid van zijn eerste apostolische bezoek aan Frankrijk in het voorjaar van 1980. Hoe kunnen we aanknopen bij de beloften die Clovis deed in de doopvont van Reims in de kerstnacht van 496, zonder trouw te zijn aan de eeuwen van het christendom die de vrucht zijn van deze beloften, en Notre-Dame de mooiste bloem? De tragedie van 15 april 2019 was een gelegenheid om de genade van de Hemel af te smeken, zoals de gelovigen spontaan begrepen, met rozenkrans in de hand en knieën op de grond, toen ze God smeekten aan de brandende oevers van de Seine.

Een "eigentijds gebaar" wordt overwogen

Helaas werd de Notre-Dame, zodra de brand was geblust, bedreigd met een wandaad die erger was dan die van de vlammen. Het staatshoofd riep op tot een "eigentijds gebaar" ter gelegenheid van de wederopbouw van het dak en de torenspits van Viollet-le-Duc, die door de brand waren verwoest. Onmiddellijk concurreerden de zogenaamde "avant-garde" architectenbureaus met afwijkende voorstellen, bruut brekend met de heiligheid van de plaats. Het bureau van Paul Godart en Pierre Roussel uit Dijon stelde een glazen dak voor waar toeristen omheen kunnen lopen. Het bureau NAB en de architect Nicolas Abdelkader stelden voor het dak te vervangen door een botanische kas om onder meer "de professionele reïntegratie te ondersteunen door het aanleren van stadslandbouw, tuinbouw en permacultuur". Mathieu Lehanneur, een ontwerper in het 2e arrondissement in Parijs, stelde voor de torenspits te vervangen door een gigantische, afzichtelijke vlam die de brand van 15 april op de een of andere manier de eer van de tijd zou geven. Maar het meest obscene en onwaarschijnlijke voorstel was volgens Roselyne Bachelot het voorstel dat privé werd bepleit door de metgezellin van de president zelf. In haar boek 682 jours vertelt de voormalige minister van Cultuur: "Toen ik een paar dagen later met Brigitte Macron lunchte, liet ze me een project zien dat uitmondde in een soort opgericht geslachtsdeel, aan de basis omgeven door gouden ballen...". Wonderbaarlijk uit de vlammen gered, dreigde de Notre-Dame het gezicht van onze tijd aan te nemen: atheïstisch, speels, recycleerbaar en zelfs pornografisch.

Staatshoofd gedwongen terug te krabbelen

Gelukkig stuitten de plannen om de Notre-Dame te "moderniseren" waarvoor president Macron de deur had opengezet, op afkeuring van erfgoedliefhebbers. "Je kunt niet spelen met de Notre-Dame (...) je kunt geen 'hedendaags architectonisch gebaar' maken op een historisch monument als deze kathedraal," waarschuwde Didier Rykner, historicus en directeur van La Tribune de l'Art. De torenspits op identieke wijze herbouwen "is de goedkoopste, snelste en meest efficiënte oplossing, en is de verstandigste en meest legitieme weg", voegde Stéphane Bern, de "mijnheer Erfgoed" van de regering, eraan toe. Ook de publieke opinie was in rep en roer. De Franse vereniging voor de verdediging van de traditie van het familiebezit heeft het initiatief genomen tot een internationale petitie gericht aan het staatshoofd en de minister van Cultuur om te eisen dat de Notre-Dame in zijn oorspronkelijke staat wordt hersteld. Gesteund door een tiental Franse en buitenlandse verenigingen, met name Avenir de la Culture, verzamelde deze petitie meer dan 110.000 handtekeningen, waarmee, voor zover dat nog nodig was, de immense invloed van uw kathedraal werd aangetoond. Geconfronteerd met protesten van alle kanten tegen het "eigentijdse gebaar" dat hij had aangekondigd, werd Emmanuel Macron gedwongen terug te krabbelen. "Na verhitte debatten koos de president de kant van de verdedigers van het erfgoed en de publieke opinie", noteerde Le Figaro op 9 juli 2021. De Notre-Dame leek toen te zijn gered van de verminking... Helaas zonder te rekenen op het onfatsoenlijke opportunisme van degenen die tot taak hebben te waken over de integriteit van het heiligdom.

Notre-Dame verkleed als Disneyland?

Reeds in de herfst van 2020 deden verontrustende geruchten de ronde in de pers. Le Figaro sloeg alarm tegen "het controversiële project van bisschop Aupetit" voor de herinrichting van de kathedraal: "De computergegenereerde foto's geven de indruk van een landingsbaan van een vliegveld, of zelfs van een "parkeerplaats". Het ontwikkelingsproject, dat dagelijks ter inzage lag, zou een weefsel van "ontwrichtende creaties" zijn, dat niet zou nalaten de "wereldlijke harmonie" van de Notre-Dame te doorbreken. De 14 zijkapellen van het gebouw zouden volledig worden gerenoveerd ten gunste van het tentoonstellen van kunstwerken: "Oude schilderijen uit de 16e en 18e eeuw zullen worden tentoongesteld naast hedendaagse kunstobjecten". Een jaar later, toen het project moest worden onderzocht door de Nationale Commissie voor Erfgoed en Architectuur, klonk in de Britse pers nieuwe bezorgdheid door. "Het is alsof Disneyland de Notre-Dame binnenkomt," zei architect Maurice Culot tegen de Telegraph. De specialist voegde daaraan toe: "Wat zij voorstellen te doen [...] zou nooit zijn gebeurd in Westminster Abbey of de Sint Pieter in Rome. Het is een soort themapark, heel kinderachtig en onbeduidend, gezien de grootsheid van de plek." Verschillende architecten die toegang hadden tot het dossier klaagden bij de Britse krant over afwijkende vernieuwingen zoals een "ontdekkingspad" dat de bezoekers zou meenemen op een reis naar Afrika en Azië, teksten die in verschillende talen op de muren werden geprojecteerd, tentoonstellingen van slechte smaak en het wijden van een kapel aan het seculiere thema ecologie. Biechtstoelen, altaren en klassieke beeldhouwwerken moeten worden afgedankt. "Dit is op hol geslagen politieke correctheid. Ze willen de Notre-Dame veranderen in een experimentele liturgische tentoonstellingshal die nergens anders bestaat, terwijl het een monument zou moeten zijn waar zelfs de kleinste verandering met de grootste zorg moet worden behandeld," concludeert een door de Telegraph geciteerde architect.

Anti-christelijke artiesten

Een andere reden tot bezorgdheid, en niet de minste, is het geplande gebruik door het bisdom van kunstenaars wier oriëntaties en werken volledig in strijd zijn met de kerkelijke leer. Deze omvatten: Ernest Pignon-Ernest, Louise Bourgeois en Anselm Kiefer. De eerste is de voorzitter van de Vrienden van de Humanité, het beroemde communistische dagblad. Hij is al bijna 50 jaar medestander van de PCF en heeft zich ingezet voor de legalisering van abortus. In 1974 plaatste Ernest Pignon-Ernest tekeningen van naakte vrouwen, slachtoffers van clandestiene abortussen, in de openbare ruimte om de parlementsleden aan te sporen voor de wet van Simone Veil te stemmen. In 2019, ter gelegenheid van de Europese verkiezingen, was de kunstenaar er trots op te hebben gestemd voor de lijst van Ian Brossat, een Parijse verkozene die opriep tot de ontheiliging van de Sacré-Cœur van Montmartre! Louise Bourgeois, overleden in 2010, stond ook dicht bij de feministische bewegingen. Zij is de auteur van pornografische werken, waarin mannelijke en vrouwelijke genitaliën worden verheerlijkt. Haar laatste grote installatie, het Steilneset Memorial, is een eerbetoon aan heksen. De Duitse schilder en beeldhouwer Anselm Kiefer staat bekend om zijn fascinatie voor de Kabbala. "Het Oude Testament heeft mij altijd geraakt omdat het de wreedheid van God uitdrukt," zegt hij. Excellentie, de mogelijkheid dat het bisdom zou overwegen om met zulke figuren te werken is een schandaal! Hoe kunnen de werken van goddeloze kunstenaars naast die van de herauten van God in de Middeleeuwen staan zonder ze te bezoedelen?

"Wat de brand heeft gespaard, wil het bisdom vernietigen"

Opnieuw hebben de plannen om de Notre-Dame te ontaarden een heftige reactie van erfgoedliefhebbers teweeggebracht. Op 7 december 2021 werd in de kolommen van Le Figaro in een artikel dat mede ondertekend was door meer dan honderd persoonlijkheden uit de academische en artistieke wereld - waaronder de filosofen Alain Finkielkraut en Pierre Manent, de historicus Pierre Nora en de cineast Jean-Charles Fitoussi - de geplande verbouwingen in ondubbelzinnige bewoordingen aan de kaak gesteld: "Wat het vuur gespaard heeft, wil het bisdom vernietigen. Hoe kunnen we geloven, Excellentie, dat zulke eminente persoonlijkheden zulke vreselijke woorden zouden gebruiken zonder ze eerst gewogen te hebben? "Het bisdom Parijs wil (...) de restauratiewerkzaamheden aangrijpen om het interieur van de Notre-Dame te veranderen in een project dat het decor en de liturgische ruimte volledig verstoort," zo luidde de brief. De ondertekenaars hekelen "de installatie van verwijderbare banken, verlichting die verandert met de seizoenen, videoprojecties op de muren, etc., met andere woorden, dezelfde modieuze (en dus al vreselijk verouderde) "bemiddelingsapparaten" die te vinden zijn in alle "immersieve" culturele projecten, waar dwaasheid vaak wedijvert met kitsch". Ze smeekten het bisdom terug te krabbelen: "Laten we het werk van Viollet-le-Duc respecteren, laten we het werk respecteren van de kunstenaars en ambachtslieden die gewerkt hebben om ons dit juweel te geven, laten we gewoon de erfgoedprincipes van een historisch monument respecteren". Voorafgaand aan dit forum had de academicus Jean-Marie Rouart ook, met een felheid die niet gebruikelijk is op de Quai Conti, "artistieke turlutaines veroordeeld die het zouden kunnen vervormen, onze herinneringen zouden kunnen bederven, voor altijd de geest en de ziel die op deze heilige plaats zweefden zouden kunnen beschadigen". "Notre-Dame is wonderbaarlijk aan alles ontsnapt. Misschien niet, helaas, aan de reformistische pruritus van Mgr. Aupetit," klaagde hij in de kolommen van Le Figaro.

Wie zijn de door het bisdom voorgeselecteerde artiesten?

Wat was het antwoord van het bisdom Parijs op deze regen van kritiek? Een behendig stilzwijgen in de verwachting dat de storm zou ophouden. Zodra de bliksem was gevallen en de wolken waren weggetrokken, gingen de manipulaties verder, in alle discretie. Volgens Le Figaro werken vijf kunstenaars al twee maanden aan het nieuwe liturgische meubilair en moeten zij hun werk op 23 mei indienen. Onder de kunstenaars die "min of meer dicht bij de Kerk staan" zijn Constance Guisset, "een uitgesproken feministe en progressief op sociaal gebied" en Laurent Grasso "gefascineerd door de zonnester en zijn vertakkingen". Een korte zoektocht op internet leert dat de door het bisdom geselecteerde kunstenaars scheppers zijn van lelijke, groteske en bizarre hedendaagse werken, ver verwijderd van de heilige harmonie en pracht van de christelijke kunst. Er is alle reden om aan te nemen dat de Notre-Dame zal worden verwoest, verminkt en verontreinigd. In de kolommen van Le Figaro probeerde Mgr. Olivier Dumas, rector-aartspriester van de kathedraal, niet zonder cynisme de controverse te doven: "Wij stellen hen (de kunstenaars) geen vragen over hun geestelijk leven of hun religieuze praktijk." Wij willen hem geloven en dat is de kern van het probleem: mensen zonder God de zorg voor zijn huis toevertrouwen. "Wie kan begrijpen, laat hem begrijpen", zegt Onze Heer in het Evangelie (Mt, 19, 12)...

Een onbeantwoord pleidooi

Samen met de kritiek uit de academische wereld kwamen de gelovigen, en meer in het algemeen alle Fransen die gehecht zijn aan het erfgoed, in opstand. Deze keer was het Avenir de la Culture dat de katapult leidde. De vereniging waarvan ik de eer heb voorzitter te zijn, richtte een petitie aan de apostolische administrator van het bisdom, Mgr. Georges Pontier, om hem te verzoeken af te zien van het onderwerpen van zijn kathedraal aan de rotzooi van de hedendaagse kunst. "De heer Macron krabbelde terug door voor de buitenkant van de kathedraal af te zien van de verontwaardiging van een "hedendaags architecturaal gebaar". En nu stormt het bisdom erop af", betreuren de 108.536 ondertekenaars van de brief. Ondanks verschillende brieven waarin de liefhebbers van de Notre-Dame hem deze hartenkreet voorlegden, weigerde Mgr. Pontier hun de aalmoes van een antwoord. "Het klerikalisme is een perversie in de Kerk", verklaarde paus Franciscus in februari 2022 op de Italiaanse televisie. "Onder elke vorm van verstarring zit verrotting", voegde hij er bij die gelegenheid aan toe. Zouden deze waarschuwingen van de opperpaus niet van toepassing zijn op de leiders van het aartsbisdom Parijs? Hoe kan men inderdaad, Excellentie, deze ongelooflijke minachting van de diocesane autoriteiten voor tienduizenden gelovigen die zich met smart tot hun pastoor wenden, niet als "klerikaal" en "rigide" bestempelen? Zijn de deugden van dialoog en "synodaliteit", zo vaak aanwezig in de toespraken van geestelijken, niet van toepassing op de gelovigen die ons christelijk erfgoed willen behouden? Zoals Jean-Marie Rouart terecht in herinnering bracht, behoort de Notre-Dame niet toe aan de aartsbisschop van Parijs, maar aan de hele natie. Het is dus terecht en normaal dat de Fransen, en in het bijzonder de katholieken, zich uitspreken wanneer zij vinden dat het karakter van de kathedraal wordt bedreigd. En het minste wat we kunnen doen is op hen reageren!

Alleen úw hand...

Ondanks protesten van alle kanten viel op 9 december 2021 het vonnis: het project voor de herinrichting van het interieur van de kathedraal werd bekrachtigd door de leden van de Nationale Commissie voor Erfgoed en Architectuur, zij het met voorbehoud ten aanzien van enerzijds de verplaatsing van heiligenbeelden in de kapellen en anderzijds de door het bisdom geplande banken op wielen voorzien van lichtgevende lampen. Er is geen hand meer om te voorkomen dat Notre-Dame wordt bezoedeld, behalve die van u, Excellentie! Denk aan het oordeel van de geschiedenis en, meer nog, van God, als u het onherstelbare laat gebeuren. Notre-Dame blijft, ondanks het stigma van de brand, het mooiste heiligdom in het Christendom. De koningin der kathedralen is een juwelenkistje van schoonheid, voorbestemd om het heiligste van de wereld te ontvangen: het Heilig Misoffer. Haar silhouet maakt meteen duidelijk dat het een schip is dat zielen naar de hemel leidt. Elk van zijn ramen, elk van zijn beelden en stenen zijn gewijd aan de glorie van God. Hoe kunnen we, als we langs het schip lopen, niet denken aan het hemelse Jeruzalem dat de Apocalyps van Johannes in hoofdstuk XXI beschrijft: "Het had de glans van een zeer kostbare steen, zoals kristallijne jaspis (...) De stad heeft noch de zon noch de maan nodig om haar te verlichten, want de glorie van God verlicht haar en haar lamp is het Lam. De volken zullen in haar licht wandelen.

Pedagogie van het heilige

Voordat de Notre-Dame werd gesloten, kwamen er jaarlijks dertien miljoen bezoekers. Wat zochten deze mensen, vanuit de uiteinden van de aarde? Een spiegel van hun tijd? Nee, integendeel, ze waren op zoek naar schoonheid en heiligheid, die onze wereld zonder God zo wreed mist. Zij zochten, vaak zonder het te weten, een spoor van die gezegende tijd toen de "filosofie van het evangelie de staten bestuurde", zoals paus Leo XIII het uitdrukte in zijn encycliek Immortale Dei van 1 november 1885. "In die tijd drong de invloed van de christelijke wijsheid en haar goddelijke deugd door in de wetten, de instellingen, de openbare zeden, alle klassen en alle betrekkingen van de burgerlijke maatschappij", schreef de paus over het christendom. "Op deze wijze georganiseerd, heeft de burgerlijke maatschappij vruchten voortgebracht die alle verwachtingen overtroffen, waarvan de herinnering blijft en zal blijven, vastgelegd in ontelbare documenten die geen enkele list van tegenstanders zal kunnen vernietigen of verdoezelen," vervolgt Paus Leo XIII. Is Notre-Dame niet een van de wonderbaarlijkste "documenten" van deze tijd die de naam van Christus draagt? De pedagogie van het heilige, gewenst door de tijdgenoten van Suger en Lodewijk de Heilige, spreekt niet alleen tot de intelligentie, maar tot de zielen. "Ikzelf stond in de menigte, bij de tweede pilaar bij de ingang van het koor aan de rechterkant van de sacristie. En toen vond de gebeurtenis plaats die mijn hele leven beheerst. In een oogwenk werd mijn hart geraakt en geloofde ik. Hoeveel zielen, ver van God, hebben onder de heilige gewelven van de Notre-Dame de ontmoeting beleefd die Paul Claudel op deze plaatsen schokte? Waar zullen deze dorstige zielen gaan drinken als de bron door uw schuld zou opdrogen?

Waar komen die slechte winden vandaan?

Excellentie, waar komt de slechte wind vandaan die plotseling door de Notre-Dame dreigt te waaien? Ongetwijfeld biedt pater Gilles Drouin, belast met de liturgische en culturele ontwikkeling van uw kathedraal, ons het begin van een antwoord wanneer hij verklaart: "Als Vaticanum II brak met de Latijnse Mis en de altaren omkeerde om naar de kudde toe te gaan in plaats van deze de rug toe te keren, moet vijftig jaar later nog een deel van het werk gedaan worden. Zo zou de Notre-Dame moeten worden afgebroken om er een "conciliaire" kathedraal van te maken die niet langer God eert, maar de mens! Helaas hebben zoveel kerken hetzelfde lot ondergaan! "In de jaren zestig heeft de Franse clerus het Tweede Vaticaans Concilie geïnterpreteerd door een vandalisme door te voeren dat sinds de Franse Revolutie ongekend was, in naam van een dubieus modernisme", herinnert Didier Rykner zich. Een vandalisme dat helaas niet beperkt blijft tot architectuur .... Zoals Guillaume Cuchet op meesterlijke wijze heeft aangetoond in zijn boek Comment notre monde a cessé d'être chrétien (Hoe onze wereld ophield christelijk te zijn), viel het door Z.H. Johannes XXIII bijeengeroepen concilie samen met het begin van een ineenstorting, zonder weerga, van het katholicisme in Frankrijk, buiten de periode van vervolging. De sacramentele praktijk is in ons land in verval geraakt, de priesterwijdingen nemen jaar na jaar af en, zoals u weet, wordt de clerus geplaagd door smerige zedenzaken die de gelovigen tot wanhoop brengen en waar niemand een einde aan ziet komen. Uwe Excellentie, het is niet alleen de Notre-Dame die in brand staat: in vijftig jaar is christelijk Frankrijk tot as vergaan. En nu, in het midden van deze donkere nacht, bereidt u zich voor om de Notre-Dame te doven, het ultieme baken van het christendom...

Excellentie, het is nog niet te laat om de "rookslierten van Satan", die de Kerk doen stinken, niet binnen te laten in de Notre-Dame, in de tragische woorden van paus Paulus VI. Uw kathedraal overleveren aan de onheilige moderniteit zou niet alleen een belediging zijn voor degenen die haar hebben gebouwd en bewaard, maar ook, in de eerste plaats, een belediging voor Degene aan wie zij toebehoort. Uit dit gebaar zouden onvermijdelijke vloeken voortkomen voor de oudste dochter van de Kerk, juist nu een oorverdovende vervolging de katholieken van Frankrijk bedreigt. Hoe kan men niet huiveren bij de gedachte dat de aartsbisschop van Parijs een hoofdstuk in deze verdrukking zou schrijven door te werken aan de ontheiliging van zijn eigen kathedraal? Excellentie, voor de liefde van God, spaar de Notre-Dame! Er is nog tijd.

Met de hoogste en filiale achting,

Parijs, 25 maart 2023, Feest van de Aankondiging aan de Maagd Maria

Jose Antonio Ureta, voorzitter

Deze open brief is eerder gepubliceerd op Avenir de la culture.info en kan hier ondertekend worden.

Laatst bijgewerkt: 12 april 2023 12:30

Doordring heel Nederland van de boodschap van bekering

Uw gift brengt de boodschap van bekering en hoop van Onze Lieve Vrouw in Fatima aan duizenden mensen.

Doneer