6 leugens van Paul Verhoeven's film 'Benedetta'
De nieuwe film Benedetta van regisseur Paul Verhoeven roept veel protest op. Zowel in Nederland als in de Verenigde Staten gaan katholieken de straat op. Rusland heeft de film verboden. Benedetta is blasfemisch en beledigend voor katholieken. Daar kunnen we nog een bezwaar aan toevoegen. Namelijk dat Benedetta gebaseerd is op leugens. Wij sommen er zes op.
Leugen #1: Zuster Benedetta's seksuele wandaden stonden onomstotelijk vast
De film Benedetta draait om de zuster Benedetta Carlini, die in zeventiende-eeuws Italië visioenen krijgt. De Kerk stelt een onderzoek in en ondervraagt de zusters van het klooster waar Carlini abdis is. Zij beweren dat Carlini een nepzieneres is en dat zij een seksuele betrekking heeft met medezuster Bartolomea Crivelli. Alleen leunt deze beschuldiging geheel en al op Crivelli’s getuigenis. Carlini heeft nooit schuld bekend.
Zuster Benedetta Carlini
Leugen #2: Benedetta was een lesbisch slachtoffer
Feit is dat Carlini aan de kant gezet is als abdis. Zat er dan geen kern van waarheid in de beschuldiging van een lesbische verhouding? De Kerkelijke inquisitie, volgens Verhoeven gebrand op veroordeling, heeft Carlini echter nooit seksuele overtredingen ten laste gelegd. Wel duivelse bezetenheid, wat zij bekend heeft.
Medewerker breekt met Verhoeven
Historicus Rudolph Bell wijst op een machtspolitieke achtergrond van het proces. Carlini was abdis, een machtige positie in het katholieke Italië van die tijd. Verscheidene zusters wilden haar afzetten. Carlini schakelde de machtige Medici-familie in om haar positie te stutten. Tevergeefs. Carlini lijkt eerder een verliezer in een politiek schaakspel dan een lesbisch slachtoffer. Vandaar dat scenarioschrijver Gerard Soeteman “een film over een vrouw die macht wilde, zoals een politicus macht wil,” zo legt Verhoeven uit in dagblad Trouw. Maar Verhoeven stond erop dat het om seksualiteit draaide. Zozeer dat Soeteman, met wie hij al vijftig jaar werkte, zijn medewerking opzegde.
Leugen #3: Het verhaal van de film is gebaseerd op historische feiten
Verhoeven tooit zich graag met de veren van een geleerde. Zo was hij jarenlang lid van het Jesus Seminar, een quasi-geleerd genootschap dat de goddelijkheid van Onze Lieve Heer ontkent. In interviews benadrukt de regisseur dat zijn film gebaseerd is op de historische feiten zoals beschreven in het wetenschappelijk boek Immodest Acts: The Life of a Lesbian Nun in Renaissance Italy uit 1986.
Seksuele voorwerpen komen niet voor in het boek
Dit boek van Judith Brown is gebaseerd op “een dossier met korte transcripties, brieven en samenvattingen van documenten die niet langer bestaan”. Historica Lilian Faderman sabelt het boek neer als “gecalculeerd sensationalisme”. Het boek Immodest Acts, zo oordeelt Faderman, projecteert modern denken over seksuele identiteit op zeventiende-eeuws Italië. Je zou het boek gerust Immodest Claims kunnen noemen. Overigens komen de seksuele voorwerpen die Verhoeven in de film laat zien, in dit boek niet voor. Tegenover The Jerusalem Post geeft hij toe ze bedacht te hebben “om het drama te versterken”.
De 'peer van angst': een moderne fantasie over een middeleeuwse martelpraktijk die nooit bestaan heeft. Bron afbeelding: Wikimedia Commons / Klaus D. Peter
Leugen #4: De Kerk martelde met de 'peer van angst'
Katholieken nemen aanstoot aan Benedetta omdat het een beeld van Onze Lieve Vrouw betrekt bij seksuele handelingen. Maar deze scene is minder erg dan de martelscene, zo zegt regisseur Paul Verhoeven in dagblad Trouw. Daarin wordt zien we “marteling met de pear of anguish, de peer van angst, een bekend middeleeuws martelwerktuig.”
19de-eeuwse fabricatie
Bekend? Er is geen spoor van dit martelwerktuig in middeleeuwse bronnen. De ‘peer van angst’ duikt pas in de 19de eeuw op, zo toont de Australische historicus Chris Bishop aan. Het is een product van de moderne fascinatie met sadistische marteling, die weinig te maken heeft met de katholieke middeleeuwen en meer met de veel wredere Franse Revolutie.
Leugen #5: De Kerkelijke inquisitie oefende een ware terreur uit
In Benedetta is de grote boosdoener uiteraard de Kerkelijke inquisitie. “Ik heb goed bestudeerd wat de inquisitie destijds deed met mensen”, zegt Verhoeven. “Dat was uitkleden, water erover en martelen.” Waterboarding, zoals het heet, werd echter niet door de Kerkelijke inquisitie gebruikt. Wel door de Spaanse inquisitie. Deze inquisitie viel echter onder de wereldlijke autoriteiten, niet onder de Kerkelijke autoriteiten, zoals de bedoeling was. De Kerk floot de ontspoorde Spaanse inquisitie terug, juist vanwege extremiteiten als waterboarding.
Inquisitie was een zegen
De Kerkelijke inquisitie bracht in werkelijkheid een enorme vooruitgang in de rechtspraak. De aanname van onschuld, het precies vastleggen van getuigenissen, het rechtspreken door juridische professionals: het zijn innovaties van de inquisitie. De reputatie van eerlijkheid was in de middeleeuwen dermate dat verdachten godslastering pleegden zodat ze door de inquisitie berecht zouden worden, in plaats van de corrupte en incompetente wereldlijke rechter.
Leugen #6: Het kloosterleven was (en is) een gevangenis
Wie afgaat op het beeld van Benedetta, zal denken dat het religieus leven in kloosters een hel op aarde was (en is). Dat strookt absoluut niet met de historische werkelijkheid. Het klooster was in de middeleeuwen en later een bron van geestelijk leven, van beschaving. Zelfs van welvaart. Je kunt zelfs zeggen, met de Britse historicus Christopher Dawson, dat Europa geboren is uit de kloostergemeenschappen die na de val van het Romeinse Rijk de beschaving voortzetten.
Kloosters droegen bij aan beschaving
In een harde wereld van woeste Germanen brachten de kloosters de zoetheid van het Evangelie. Soms letterlijk, door zoete wijn te verbouwen. Maar ook door voor de zieken te zorgen en de armen te voeden. Dat doen zusters en broeders nog steeds. Alles wat aanzien geeft in de wereld, geven zij op: bezittingen, carrière, gezin. Zij leven daadwerkelijk het offer van Christus. Als iemand gevangene is, dan toch zeker niet de zuster. Eerder de regisseur die in de greep is van zijn eigen seksuele perversies.
Laatst bijgewerkt: 14 november 2023 06:45