Koning Lodewijk IX de Heilige, geschilderd door Emile Signol (1804-1892). (Beeld: Wikipedia)
25 augustus: Lodewijk de Heilige, koning van Frankrijk
De heilige Lodewijk IX van Frankrijk werd geboren op 25 april 1215 als zoon van Lodewijk VIII en Blanca van Castilië, kleindochter, dochter, echtgenote, zus en moeder van koningen. Blanca, een actieve en energieke vrouw, een strenge en rechtvaardige koningin, wilde het heft in eigen handen nemen. Niets leek haar te veel om de majesteit van de kroon van haar eerstgeboren zoon te behouden.
Liever dood dan doodzonde
Daarom omringde de wijze koningin haar zoon met de meest geschikte leermeesters en probeerde Lodewijk een haat tegen de zonde en een liefde voor de deugd bij te brengen. Ze zei voortdurend tegen hem: "Mijn zoon, ik zie je liever in het graf dan bezoedeld door één enkele doodzonde".
‘Parel onder de vorsten’
Een hagiograaf, pater Paul Guérin (Vies des Saints, deel X, p. 192), zegt over de heilige Lodewijk: "De glorie dat hij erin geslaagd is een heilige te worden te midden van de pracht en praal van het hof, in de familie, aan het hoofd van de legers en te midden van de vele zorgen die inherent zijn aan het goede bestuur van een groot en machtig koninkrijk, komt toe aan deze voorname man en dappere vorst. (...) Parel onder de vorsten, glorie van de kroon van Frankrijk, model van alle christelijke vorsten en, om het met slechts drie woorden te zeggen, een vorst die werkelijk naar het hart van God, naar het hart van de Kerk en naar het hart van het volk is".
De armen helpen
Lodewijk besteeg de troon op 12-jarige leeftijd, onder de voogdij van Blanca. Tijdens zijn minderjarigheid onderdrukte de energieke koningin verschillende interne oorlogen en regeerde ze het koninkrijk met wijsheid en rechtvaardigheid. Lodewijk nam de teugels van de regering over op twintigjarige leeftijd en trouwde met Margaretha, de oudste dochter van Raymond Berenger, graaf van de Provence. De nieuwe koningin had dezelfde vrome neigingen als haar man en tot het helpen van de armen en ongelukkigen. Margaretha was zeer discreet en bemoeide zich nooit met de zaken van haar man, tenzij ze daarom gevraagd werd. Ze volgde de koning overal, zelfs overzee. Een gelukkig huwelijk dat elf kinderen opleverde, zes mannen en vijf vrouwen die, op de eerste na, allemaal koningin werden.
Lodewijk omringde zich met theologen
Lodewijk IX, die zijn gezin goed bestuurde, was nog bewonderenswaardiger in het besturen van zijn land. Nooit was er zoveel vrede en welvaart in Frankrijk als tijdens zijn lange regeerperiode van 36 jaar. De koning stabiliseerde de munt. Voor het goede bestuur van het koninkrijk omringde de heilige vorst zich met eminente theologen als Thomas van Aquino, Bonaventura, Guido Foucaud en Simon de Brion, de laatste twee later gekozen tot pausen, Clemens IV en Martinus IV. Zijn raadsman was ook de vooraanstaande theoloog Robert de Sorbon, die in 1255 het beroemde Sorbonne College in Parijs stichtte, waaruit de latere universiteit voortkwam.
Rust door wijze vorst
Alle andere naties, in het Oosten en Westen, van zuid tot noord, verkeerden in moeilijkheden; maar de Fransen genoten onder zijn heerschappij van een gelukkige rust die hun door zijn wijsheid werd geschonken. Hij verbande godslastering en goddeloze en afschuwelijke eden uit zijn staten, verbood duelleren, gokken, het bezoeken van plaatsen van losbandigheid, de buitensporige luxe van vrouwen en chicanes in rechtszaken.
Scheidsrechter bij geschillen
Zijn geest van rechtvaardigheid en onbaatzuchtigheid was zo sterk dat koning Hendrik III van Engeland in 1264 met de grote mannen van zijn koninkrijk naar Amiens reisde om de heilige hun geschillen te laten beslechten: de zgn. Mise van Amiens. Lodewijk was ook scheidsrechter in de meningsverschillen tussen de hertog van Bretagne en de koning van Navarra. Later, toen ze op kruistocht waren, kwamen zelfs de islamitische emirs naar hem toe voor advies en om hun grieven te presenteren.
Na ziekbed op kruistocht
Lodewijk IX besloot eind 1244 op kruistocht te gaan naar het Heilige Land, nadat hij ernstig ziek was geworden. Het is niet bekend wat de hele dag gebeurde toen hij al dood werd gewaand. Feit is dat hij zich na zijn herstel verplicht voelde, als door een heilige eed, om zich aan deze onderneming te wijden. Zo werd hij naast staatsman ook kruisvaarder. De broers van de koning, Robert, graaf van Artois; Alfons, graaf van Poitiers; en Karel, graaf van Anjou, met hun vrouwen, evenals de grootste heren van het rijk, namen samen met de vorst het kruis aan. Zijn vrouw Margaretha en hun jonge kinderen wilden hem ook vergezellen. Deze onderneming zou de geschiedenis ingaan als de Zevende Kruistocht (1248-1254).
Koning was oogverblindende kruisvaarder
De kruisvaarders behaalden in Egypte een grote overwinning bij El-Mansoera in 1250. Jan van Joinville, de seneschalk (koninklijk ambtenaar belast met het handhaven van de rechtspraak en het controleren van de administratie in de zuidelijke provincies) en de latere biograaf van de koning, was enthousiast over diens figuur tijdens deze veldslag en zei: "Ik zag de koning aankomen aan het hoofd van de cavalerie. Zijn hoofd stak boven ieders schouders uit. Hij droeg een gouden helm en zwaaide met een Duits zwaard: zijn wapens verblinden de ogen en zijn majestueuze houding moedigde de krijgers aan. Ik verzeker je dat ik nog nooit zo'n knappe ridder heb gezien. Met zijn machtige armen sloeg de koning zoveel slagen met zijn zwaard en zijn massa dat hij alle vijanden die hem naderden, velde."
Succes maakte overmoedig en nalatig
Het aanvankelijke voorspoedige verloop zorgde er echter voor dat het leger niet meer op zijn hoede was, zich overgaf aan plezier en festiviteiten en de geneugten van het land opzocht. Dit trok de toorn van God aan, die een epidemie stuurde die de overwinnaars dwong zich terug te trekken. Het bleek dat deze terugtocht zeer rampzalig was voor de christenen omdat ze, ziek geworden, volledig omsingeld waren door hun vijanden. De enige manier om aan de dood te ontsnappen was overgave.
Miljoenen voor levens soldaten
De koning, zegt pater Giry, "ziek en met maar één dienaar om hem in zo'n benarde situatie te verzorgen, richtte nooit een smeekbede tot zijn vijanden, noch verootmoedigde zijn hooghartigheid zich tot de taal van onderwerping en angst. (...) De ongelovigen waren verbaasd bij het zien van zo'n berusting en zeiden onder elkaar dat ze hun geloof zouden opgeven als de profeet hen ooit zou blootstellen aan zoveel onheil". Sint-Lodewijk verklaarde dat hij zich met zijn hele leger zou overgeven als ze dat maar in leven zouden laten. Hij beloofde een miljoen gouden peso's te betalen voor de levens van zijn soldaten en als losgeld bood hij aan de ongelovigen de stad Damietta terug te geven, die hij had veroverd. De Moren accepteerden dit.
Nogmaals een kruistocht
Eenmaal weer in Frankrijk tot algemene vreugde, was de heilige zich altijd bewust van wat er in het Oosten gebeurde en van de onderdrukking waarin hij zijn ridders had achtergelaten. Ze smeekten hem voortdurend om hen te hulp te komen. Dit bracht de dappere koning ertoe om nogmaals een kruistocht te ondernemen, die als de Achtste de geschiedenis zou ingaan. Zijn vrouw en drie kinderen gingen weer met hem mee. De kruisvaarders vielen de Mohammedaanse troepen in Noord-Afrika aan. Maar de sultan verdedigde zich met hand en tand, zodat de christenen alleen een stuk land bij de ruïnes van Carthago wisten te veroveren. Van daaruit bestormden ze de zwaar verdedigde hoofdstad. Omdat ze die zich wilden overgeven laten van de honger, omsingelden ze de stad en verhinderden ze de aanvoer van voedsel.
‘Laat zien dat jullie christenen zijn’
Maar ook zijzelf werden het slachtoffer van voedseltekorten en het ergste was dat een nieuwe plaag, veroorzaakt door de ontbindende lijken, gevolgd door hevige dysenterie, het leger buiten gevecht stelde. De legaat van de paus bezweek, net als een van de zonen van de koning. Hijzelf werd gekweld door een voortdurende koorts met een stroom van bloed. Al snel schokte het tragische nieuws het hele kamp: "De koning is stervende!". Lodewijk riep toen de voornaamste officieren van zijn leger bij zich en spoorde hen aan zich te gedragen als ware dienaren van Jezus Christus: "Want aangezien jullie zijn soldaten zijn, niet alleen door het doopsel, maar ook door het kruis dat jullie zo edelmoedig hebben opgenomen, leef dan niet als zijn vijanden, voer geen oorlog tegen hem door jullie goddeloosheid, gierigheid, gulzigheid en onbeschaamdheid; aangezien jullie zijn Naam hoog houden door de kracht van jullie wapens, wees dan geen Mohammedanen door jullie manieren, nadat jullie zo'n authentieke belijdenis hebben afgelegd dat jullie christenen zijn en jullie leven geven voor zijn Kerk."
Sainte Chapelle voor Doornenkroon
De heldhaftige en heilige koning gaf zijn ongeschonden ziel over aan God op 25 augustus 1270, 56 jaar oud. Het Martyrologium Romanum zegt over hem op deze dag: "In het jaar des Heren 1270, de geboorte in de hemel van de heilige Lodewijk, koning van Frankrijk. Zijn solide menselijke en christelijke vorming, evenals zijn gevoel voor rechtvaardigheid, maakten de uitbreiding en het hoge morele en culturele niveau van Frankrijk en het christendom in de 13e eeuw mogelijk. Zijn lichaam werd vanuit Tunis naar Parijs gebracht en begraven in de koninklijke necropolis van Saint-Denis, terwijl zijn schedel werd bijgezet in de Sainte Chapelle in Parijs, die hij liet bouwen om daar de Doornenkroon van de Verlosser te bewaren."
Dit artikel is overgenomen van het Instituto Plinio Corrêa de Oliveira.
Laatst bijgewerkt: 28 augustus 2023 07:07