Sint-Fiacre wordt vaak afgebeeld als tuinier met de steel van een schop in zijn hand.
Sint-Fiacre, van Keltische prins tot Franse kluizenaar
Op 30 augustus valt het feest van de heilige Fiacre (†670), een kluizenaar.
Ier of Schot?
"Sint-Fiacre werd aan het begin van de zevende eeuw geboren in een illustere Ierse familie. De Schotten beweren dat hij de zoon was van een van hun koningen en dat hij samen met zijn broers werd opgeleid door de bisschop van Connan. Fiacre maakte goed gebruik van deze opvoeding, want hij verliet zijn ouders en familie op jonge leeftijd om God meer te dienen in een vreemd land en in eenzaamheid."
Twee heiligen zoeken kluis
"Toen hij naar Frankrijk ging, benaderde hij de bisschop van Meaux om hem te vragen hem een afgezonderde plaats in zijn bisdom te geven. De bisschop van Meaux, die ook een heilige was, was vervuld van vreugde en zei tegen Fiacre: 'Ik heb een bos niet ver van hier, dat de inwoners Breuil noemen, en ik geloof dat het geschikt is voor een eenzaam leven. De twee heiligen gingen de plek bezoeken en de bisschop gaf de Ierse emigrant wat hij nodig had."
Geen toegang voor vrouwen
"De heilige Fiacre, met de zegen van de prelaat, ontgon het bos, bouwde een kerk ter ere van de Heilige Maagd, met een huis ernaast waar hij woonde en gasten ontving die hij voedde met de producten uit zijn tuin. Later bouwde hij een soort ziekenhuis, waar hij zelf de armen diende en vaak genas door zijn gebeden. Maar hij liet nooit vrouwen toe in zijn kluizenaarswoning. Het artikel dat vrouwen verbiedt om mannenkloosters te betreden is een onschendbare regel onder Ierse monniken."
Zelfs koningin respecteerde regel
"Sint-Fiacre heeft deze regel niet overboord gegooid toen hij nog leefde en zelfs vandaag de dag zien we, uit respect voor zijn nagedachtenis, dat vrouwen de plek waar hij woonde in Breuil niet betreden, noch de kapel waar hij begraven is." "Anne van Oostenrijk, koningin van Frankrijk, die op pelgrimstocht naar deze plek ging, stelde zich tevreden met bidden voor de deur van zijn bidkapel."
Tuin als kapel
"De Schotten vertellen ons dat in deze tijd, toen de troon van Schotland vacant was, parlementsleden uit dat land Sint-Fiacre kwamen smeken om aan de macht te komen. Maar hij weigerde nederig maar beslist. De heilige kluizenaar stierf op 30 augustus 670 en werd begraven in zijn kapel. Talloze wonderen maakten zijn naam beroemd in Frankrijk, waar tuiniers hem over het algemeen eren als hun beschermheilige. Door in zijn kapel te bidden en in zijn tuin te werken, verdiende de heilige Fiacre een troon in de hemel. Een tuin kan, net als een kapel, een plaats van meditatie en gebed worden."
Een prins die afziet van koningschap
Deze prachtige heilige van de dag komt uit Rohrbacher’s Vies des saints. We weten niet wat het meest bijzondere is aan deze heilige: is het de schoonheid van de verschillende avonturen die het leven van deze heilige heeft gekend, of is het de totaliteit van de feiten die met elkaar verbonden zijn om een legendarisch parfum rond hem achter te laten? Vanuit het oogpunt van de schoonheid van de avonturen zijn er weinig dingen mooier dan je een heilige voor te stellen die tenslotte de zoon van een koning is, die naar een afgelegen plek gaat, die ontsnapt aan de pracht en praal van het koningschap, die alleen een bos ingaat, die een andere heilige ontmoet, die samen naar een plek in het bos gaan waar ze een geschikte plek voor hem vinden om te wonen, en deze prins brengt daar zijn hele leven door, waarbij hij afziet van de eer van het koningschap.
Ook tweede kans op koningschap geweigerd
Maar wanneer hij meer dan genoeg tijd heeft gehad om het kluizenaarsleven uit te oefenen, krijgt hij de kans om spijt te krijgen van wat hij heeft gedaan: hij krijgt de kans om terug te keren naar de troon waar hij misschien wel naar verlangde. En hij weigert deze tweede mogelijkheid en sterft als een nederige tuinier, als een nederige hospitaalhouder in het bos van Breuil, in Frankrijk, in het bisdom Meaux.
Eer weigeren is eerste keer gemakkelijker...
Ik denk dat de tweede weigering misschien nobeler en mooier is dan de eerste. Want het is één ding voor een man om iets te verlaten: vaak voelt hij, door de gewoonte die hij heeft van wat hij verlaat, niet hoezeer hij het mist; dan heeft hij de bitterheid van waar hij naartoe gaat nog niet ervaren, hij kan zich niet goed voorstellen hoe de nieuwe situatie zal zijn. We kunnen ons een prins voorstellen die gewend is aan een koninklijk paleis, die een beetje genoeg heeft van koninklijke pracht en praal, en die het idee om een eenling in het bos te zijn heel verleidelijk vindt, heel aantrekkelijk, in een bepaalde gemoedstoestand.
…dan de tweede keer
Maar nadat de prins het vorstendom heeft verlaten, nadat hij in het bos is gaan wonen, nadat hij heeft gezien hoeveel pijn het doet om geen prins te zijn en dat het bos zijn poëzie heeft verloren en een strijd is geworden tegen insecten, tegen wormpjes, tegen de kou, tegen de hitte, tegen duizend prozaïsche dingen van het dagelijks leven, dan heeft hij de kans om het offer dat hij heeft gebracht echt op waarde te schatten. En dan, bij de tweede gelegenheid, kan weigeren veel nobeler zijn dan bij de eerste.
Schaamteloze grap
Ik herinner me een verhaal over een vlegelachtige Engelsman uit de vorige eeuw die eens op bezoek ging bij een kartuizer in Spanje. En toen hij naar de plek keek, een prachtige plek, een heel mooi panorama met die kartuizer broeders, riep hij uit: "Wat een prachtige plek!". En de kartuizer (het is natuurlijk een schaamteloze grap), die de zwijgplicht doorbrak, zei tegen hem: "Mooi om te komen, vreselijk om te blijven". En hij zweeg weer, om zijn dagen in het huis van de kartuizers te beëindigen...
Schoonheid van trouw
Het gezegde was schaamteloos, maar het drukte wel iets waars uit: de mooiste situaties om binnen te komen zijn soms de moeilijkste om in te blijven. En we hebben deze man die zijn hele leven trouw bleef aan het eerste doel van zijn jeugd. Dit is een schoonheid van trouw, een schoonheid van continuïteit die we moeten waarderen.
Muzikaliteit van de woorden
Aan de andere kant zie je ook een buitengewoon beeld: het bos van Breuil, in het bisdom Meaux, voor wie gevoel heeft voor de muzikaliteit van woorden, voor wie gevoel heeft voor de niet-fonetische spelling, die weet dat Breuil gespeld wordt als B-R-E-U-I-L en niet als BRÖ (met een umlaut bovenop een O), en dat het dus een plaats in Frankrijk is, en niet in Denemarken waar er, zeker in Zweden of Noorwegen, een plaats zou kunnen zijn die Bröl heet met meer umlauts, en andere dingen;
Elke boom een meesterwerk
Wie weet wat het bisdom van Meaux is - M-E-A-U-X - waar elke letter die niet wordt uitgesproken een functie heeft om muzikale schoonheid te geven aan waarvoor een niet-geciviliseerd persoon "Mô" zou schrijven, en een plaats met malaria zou kunnen zijn aan de oevers van een of andere rivier. ... voor degenen die weten hoe de bossen van Frankrijk zijn, waar elke boom een meesterwerk is, waar elk blad het verdient om verzameld te worden om tentoongesteld te worden...
Drie plataanbladeren
Ik herinner me een bezoek aan een bescheiden huis in Frankrijk, het was herfst en de dame had in het lampenkap met een speld, of iets dergelijks, drie plataanbladeren gestoken die over de vloer rolden... maar goudkleurig, artistiek gestoken in de lampenkap. Licht aan en het was prachtig!
De natuur cultiveren
Je kunt je dus de stilte van het bos van Breuil voorstellen, in het bisdom Meaux, en het isolement van een natuur die krachtiger was dan de Europese natuur van vandaag. Dag in, dag uit, nacht in, nacht uit, niemand die voorbij kwam en alleen die biddende heilige, geïsoleerd, die geleidelijk het onkruid en de wilde natuur van zich af duwde. En omdat het de taak van de Kerk is om te beschaven, hoort het zelfs bij haar taak om de natuur te cultiveren, te planten en te verzoeten.
Franciscaanse eer aan God
En zo wordt rond een hutje een tuintje geboren; en de heilige die het bloemetje, het blaadje streelt, die plant nog wat, die geeft Franciscaans eer aan God voor de bloem die geboren wordt... En dan is er de reiziger die komt, die vervolgd wordt, die langskomt en die hij troost, die hem goede raad geeft, die vervolgens de stad vertelt dat er een kluizenaar is. Dan is er een zieke die hij geneest...
De kluizenaar wordt ziekenzorger
Beetje bij beetje wordt het een kleine kluizenarij en een klein ziekenhuis, en al dat werk gaat door en bovenal, als een parfum met een geur die God behaagt, verspreidt de reputatie van deze heilige zich over het hele gebied, voorbij het woud van Meaux, naar de dorpen, naar de hoofdsteden. En dan organiseren de prinsen en prinsessen excursies om de voet van de heilige te kussen en hij ontvangt hen met nederigheid, staat hun dit respectvol toe, geneest hen, troost hen, enz.
Het verhaal van middeleeuwse heiligen
Er wordt dus gezegd dat er een nieuwe heilige is geboren in Frankrijk, de grote Sint-Fiacre een smaak van Jezus Christus die zich over een heel gebied verspreidt. Dit is het verhaal van de heiligen van de Middeleeuwen, het wonder dat we in het leven van de heilige Fiacre terugvinden.
Zelfs koningin gehoorzaamde de regel
Om een idee te krijgen van zijn persoonlijkheid, is het genoeg om dit te overwegen: de duurzaamheid van het verbod dat hij oplegde, en hij wilde niet dat vrouwen het invoerden. Welnu, de vrouwen zelf hielden van dit verbod. En zelfs als er een koningin op bezoek was, deed zij, die als soeverein het klooster volgens het Canonieke Recht kon binnentreden, dat niet. En ze overtrad het klooster niet omdat de heilige Fiacre dat niet wilde. Maar ze knielde neer bij de tralies en met alle majesteit van een aartshertogin van Oostenrijk, een koningin van Frankrijk - meer kon ze niet geweest zijn – hield ze halt, kijkend door de tralies die Sint Fiacre had neergelaten zodat ze niet naar binnen kon.
Sint-Fiacre gaf naam aan huurkoetsen
Dit alles wijst op een soort verering die van generatie op generatie gaat en die Sint-Fiacre tot op de dag van vandaag beroemd maakt in Frankrijk. Je hebt gehoord dat de heilige Fiacre vandaag de dag nog steeds de beschermheilige van tuiniers is en dat hij concurreert met een andere gezegende Fiacre, die in de zestiende eeuw koetsen reed in Parijs en van wie de naam fiacre afkomstig is voor de huurkoetsen die nog enige tijd in Europa bestonden. Het was fiacre, vanwege die andere heilige Fiacre. En zo is de naam Fiacre tot op de dag van vandaag blijven doorklinken. Dat is het mooie van het leven van de heiligen!
Het parfum van de Middeleeuwen
Dat is het prachtige van deze genade die de hele geschiedenis vervliegt en parfumeert en onze ziel tot rust brengt na een dag doorgebracht te hebben met ergernissen, soms zelfs teleurstellingen. Het feest van de heilige Fiacre zo zien is iets dat ons rust geeft, ons doet ontspannen en ons iets doet begrijpen van het parfum dat de Middeleeuwen ooit hadden. Régine Pernoud schreef een boek met de titel De glans der Middeleeuwen. Wij zouden een boek kunnen schrijven met de titel ‘Het parfum van de Middeleeuwen’ , met al die onberekenbare dingen die de Middeleeuwen met zich meebrachten...
De Bagarre die nadert…
We kunnen naar de toekomst kijken, en te midden van de duisternis van vandaag kunnen we nadenken over hoe het morgen zal zijn: die Bagarre (grote apocalyptische catastrofe, -red.) die nadert, maar dan het Koninkrijk van Maria. Wie weet, misschien horen we als we sterven - ik veel eerder dan jullie - ook over de glorie van een heilige die op een geheel verlaten plek, waar alleen bomen staan, waar volgens een of andere geleerde het kerkplein was, God zal verheerlijken op deze plek in verbazingwekkende afzondering.
Perspectief dat voor ons ligt
En dan zeggen we: weet je nog die vreselijke tijd, toen we zeiden wat er ooit op zo’n lege vlakte plein gestaan had, ik weet niet wat nog meer? Daar is nu niets meer, maar daar is wel de glorie van St. Zo-en-zo, over wie die en die wonderbaarlijke feiten worden verteld. En onze ogen zullen zich in vrede sluiten bij de gedachte dat de geur van de hemel is teruggekeerd op aarde, dat hemel en aarde verenigd en verzoend zijn. Dit is het perspectief dat voor ons ligt.
Dit artikel is overgenomen van pliniocorreadeoliveira.info en gebaseerd op een conference die prof. Plinio op 29 augustus 1968 heeft gehouden.
Laatst bijgewerkt: 30 augustus 2023 14:14