Onder deze nu onttakelde, maar ooit prachtige Byzantijnse kerk in Demre is het graf van Sint-Nicolaas teruggevonden. (Foto: Dosseman, CC BY-SA 4.0 via Wikimedia)
Het graf van Sint-Nicolaas is gevonden
Het graf van Sint-Nicolaas is gevonden! Nou ja, de plaats was eigenlijk al wel bekend, omdat hij in een monumentale kerk begraven is die je niet over het hoofd ziet. Maar onder die kerk hebben archeologen nu de precieze plaats van het graf vastgesteld.
Turken vallen Turkije binnen
Denk bij ‘graf’ overigens niet aan menselijke resten, want die zijn een millennium geleden al in veiligheid gesteld. In verband met het binnenvallen van de Turken in Turkije (dat van origine Grieks en christelijk cultuurgebied is) en het oprukken van de islam bracht men in 1087 de resten van de heilige over naar Bari in de hiel van Italië. Dat is de start geweest van de grote Europese devotie voor de heilige bisschop van Myra.
Sint-Nicolaaskapel Valkhof
In Nederland was die echter al eerder begonnen. In ieder geval staat op het Valkhof in Nijmegen een Sint-Nicolaaskapel, sowieso een van de oudste gebouwen van ons land. Hoe oud precies is een geleerde discussie, maar toch wel van vóór 1087. Waarschijnlijk heeft keizerin Theophanu, een Byzantijnse prinses, de devotie (waarschijnlijk met een reliek) vanuit Byzantium meegenomen naar Nijmegen. Nadat zij in 972 in Rome met de Duitse keizer Otto II getrouwd was, werd Nijmegen een belangrijke verblijfplaats voor het keizerlijke echtpaar. Theophanu zou er uiteindelijk overlijden.
Jerry Afriye plagieerde in eigen lespakket
De campagne Cultuur onder Vuur besteedde aandacht aan de rijke Nederlandse geschiedenis van Sint Nicolaas en Zwarte Piet in ons lespakket, dat u nog altijd gratis kunt bestellen. Het is voor scholen bedoeld, maar als u uw (klein)kinderen over dit mooie stukje christelijke cultuur van Nederland wil voorlichten is het ook heel geschikt. We maakten het pakket om de desinformatie recht te zetten die activist Jerry Afriyie destijds over Zwarte Piet verspreidde in zijn eigen – evenzeer gesubsidieerde als geplagieerde – lespakket.
Keizer Justianus bouwde kerk in Myra
Terug naar de kerk waar Sint-Nicolaas (+ 6 december 343) oorspronkelijk begraven is. Die ligt in Demre, zoals Myra vandaag door de Turken genoemd wordt. De huidige kerk, hoe oud ook, is niet de oorspronkelijke, maar werd rond 520 gebouwd bovenop de resten van de vorige. Niemand minder dan de Byzantijnse keizer Justinianus, die later ook de Aya Sofia in Constantinopel liet bouwen, zag daarop toe. In die eerste kerk, onder de tweede, is nu de precieze plaats van het graf gevonden.
De gelaatsreconstructie van Sint-Nicolaas door een team van Liverpool John Moores University.
Sint Nicolaasonderzoek gaat door
Het aardige van dit soort ontdekkingen is dat Sint-Nicolaas dus geen heilige legende is, maar een concrete historische persoon, een bisschop. De botrelieken in Bari hebben zelfs een gezichtsreconstructie mogelijk gemaakt (met baard!), terwijl modern wetenschappelijk onderzoek tal van biografische details boven water heeft gehaald. De vondst in Turkije bewijst dat we nog altijd meer te weten kunnen komen van de grote heilige die zo ver van Nederland leefde, maar toch dankzij Theophanu zo’n grote plaats in onze nationale christelijke cultuur kon krijgen.
Laatst bijgewerkt: 23 november 2023 12:52