Paus Johannes Paulus II beschreef kardinaal Slipyj als "een man van onoverwinnelijk geloof, een herder van onverzettelijke moed, een getuige van heldhaftige trouw".
Ere zij Oekraïne en kardinaal Josyf Slipyi, 130 jaar geleden geboren
Er zijn mannen die de diepste deugden en waarden van een volk belichamen. Zo iemand was kardinaal Josyf Slipyj (1892-1984), aartsbisschop van Halyč en Lviv van de Oekraïners, wiens 130ste geboortedag we dit jaar vieren, juist nu zijn vaderland weer een verschrikkelijke tragedie beleeft.
Studie in Rome
Josef Slipyj, geboren op 17 februari 1892 in Zazdrist, in het westen van Oekraïne, ging op negentienjarige leeftijd naar het seminarie van Lviv, waar hij op 30 september 1917 tot priester werd gewijd en vervolgens naar Rome werd gezonden om zijn studies aan het Pauselijk Oosters Instituut en de Gregoriaanse Universiteit te voltooien. In 1925 werd hij benoemd tot rector van het seminarie van Lviv en in 1929 van de Theologische Academie van dezelfde stad. Intussen was Oekraïne onder het juk van de Sovjet-Unie gebracht.
Coadjutor met recht van opvolging
Stalin vorderde tussen 1932 en 1933 de gehele landbouwproductie op om het land gedwongen te collectiviseren door middel van de hongersnood, bekend als de Holodomor. Toen de oorlog naderde, verzocht de Grieks-katholieke metropoliet van Oekraïne, Andrej Szeptycki (1865-1944), die hem priester had gewijd, aan Pius XII om hem als zijn coadjutor met recht van opvolging te benoemen. Zo werd in 1939 mgr. Josef Slipyj benoemd tot exarch van Oost-Oekraïne en bij de dood van metropoliet Szeptycki op 1 november 1944 werd hij hoofd en vader van de Oekraïense Katholieke Kerk.
In greep van nazi’s en communisten
Het werd een verschrikkelijke tijd voor zijn land, gevangen in de greep van de nazi's en de communisten. Op 11 april 1945 werd metropoliet Slipyj door de Sovjets gearresteerd en veroordeeld tot acht jaar dwangarbeid in de goelags, terwijl er een illegale synode werd gehouden waarin de ‘hereniging’ van de Oekraïense Katholieke Kerk met het Orthodoxe patriarchaat van Moskou werd afgekondigd, dat onder controle van het Sovjetregime stond.
Deportatie voor het leven
De kerken van de Grieks-Katholieken, ongeveer 3.000 in getal, werden aan de Orthodoxen gegeven en bijna alle bisschoppen en priesters werden gedood of gevangen genomen. In 1953 kreeg aartsbisschop Slipyj een tweede veroordeling van vijf jaar in Siberië en in 1958 een derde van vier jaar dwangarbeid. In 1962, op de leeftijd van zeventig jaar, onderging hij zijn vierde vonnis, bestaande uit deportatie voor het leven naar het harde kamp in Mordovië. In totaal bracht de heldhaftige prelaat 18 jaar door in gevangenissen en goelags.
Een onbekende stem
De pater jezuïet Pietro Leoni (1909-1995), een overlevende van de Sovjetkampen, die de verschrikkingen van het doorgangskamp Kivov heeft beschreven, vertelt dat op een dag enkele gevangenen zijn cel werden binnengebracht. "In de schemering hoorde ik een onbekende stem mij roepen: een oude man met een baard stond mij; hij reikte mij zijn hand en stelde zich voor: Jozef Slipyj. Het was zowel een vreugde als een verdriet te weten dat ik bij mijn Metropoliet was".
Lees ook: Gaan de Russen mee in de Boodschap van Fatima?
Concilie moest zwijgen over communisme
Pius XII kwam herhaaldelijk op voor de Oekraïners en hun Metropoliet, en moedigde hen aan zich tegen de vervolging te verzetten, vooral met de encycliek Orientales Omnes Ecclesias van 23 december 1945. In 1958, na de dood van Pius XII, begonnen de betrekkingen tussen Rusland en het Vaticaan echter te veranderen. Toen Johannes XXIII het Tweede Vaticaans Concilie aankondigde, wilde hij dat vertegenwoordigers van het Moskouse Patriarchaat daarbij aanwezig zouden zijn. De autoriteiten van het Kremlin stelden echter als voorwaarde dat het Concilie zou zwijgen over het communisme.
Grootste politieke catastrofe
In augustus 1962 werd in de Franse stad Metz een geheime overeenkomst ondertekend tussen kardinaal Tisserant, vertegenwoordiger van het Vaticaan, en de orthodoxe bisschop Nikodim aan Russische zijde. De grote kerkvergadering die bijeengeroepen was om de problemen van haar tijd te bespreken, zou zwijgen over de grootste politieke catastrofe van de twintigste eeuw.
Slachtoffers en beulen op Concilie
In die jaren wemelden de communistische goelags van gevangenen om religieuze redenen, vooral van de Oekraïense Katholieke kerk. Het zou een schandaal zijn geweest indien de bisschoppen die het slachtoffer van de vervolging waren, niet in de zaal van het Concilie aanwezig waren geweest, terwijl de vertegenwoordigers van het Moskouse Patriarchaat, die de beulen steunden, wel aanwezig waren geweest.
Lees ook: Natuurrecht en katholieke moraal rechtvaardigen de Russische inval in Oekraïne niet
Geheime bisschopswijding
Er vonden onderhandelingen plaats tussen de Heilige Stoel en het Kremlin om metropoliet Slipyj tot het Concilie toe te laten. Het hoofd van de Oekraïense Kerk wilde zijn land niet verlaten, maar hij gehoorzaamde de paus. Hij wijdde wel voor zijn vertrek uit Moskou in het geheim de Oekraïense redemptorist Wasyl Welyckowskyj tot bisschop.
Verheffing tot patriarch
Hij kwam op 9 februari 1963 in Rome aan, maar zweeg niet. Op 11 oktober 1963 sprak Slipyj op het concilie over de bloedgetuigenis van de Oekraïense Kerk en stelde voor de zetel van Kiev-Halyč tot patriarch te verheffen. Hij herinnert zich dat hij dit verzoek verschillende malen bij Paulus VI heeft ingediend, maar dat dit steeds om politieke redenen werd afgewezen.
Groot-aartsbisdom van Lviv
De erkenning van het Oekraïense patriarchaat zou in feite de Ostpolitik en de oecumenische dialoog met de Orthodoxe Kerk van Moskou hebben gehinderd. Op 25 januari 1965 werd Josyf Slipyj echter tot kardinaal benoemd door paus Paulus VI, die de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk verhief tot groot-aartsbisdom van Lviv van de Oekraïners.
Lees ook: Fatima en de noodzaak van lijden
Dramatische toespraak voor Sacharov-tribunaal
Tussen 1968 en 1976 ondernam kardinaal Slipyj, ondanks zijn hoge leeftijd, lange en moeilijke reizen naar de gemeenschappen van de Oekraïense diaspora in Amerika, Australië en Europa, waarbij hij zijn rol als herder van zijn volk bleef vervullen. In 1976 deed hij een oproep aan de Verenigde Naties namens de slachtoffers van het communisme en in 1977 stelde hij in een dramatische toespraak voor het Sacharov-tribunaal opnieuw de godsdienstvervolging in Oekraïne aan de kaak. De wereld keek naar hem en naar kardinaal József Mindszenty (1892-1975) als de twee grote getuigen van het Katholieke geloof in de twintigste eeuw.
Drie clandestiene bisschopswijdingen
Om de toekomst van de Oekraïense Kerk veilig te stellen, deinsde kardinaal Slipyj niet terug voor extreme daden. Peter Kwasniewski herinnerde er onlangs aan dat hij op 2 april 1977 zonder toestemming van Paulus VI clandestien drie bisschoppen wijdde, waardoor hij automatisch de canonieke censuur opliep waarin Canon 953 van het toen geldende wetboek voorzag. Maar in tegenstelling tot wat met mgr. Marcel Lefebvre gebeurde, die in 1986 voor dezelfde schending van het canonieke recht werd geëxcommuniceerd, werden er ipso facto geen maatregelen genomen tegen kardinaal Slipyj.
Zetel naar Kiev
Een van de door hem gewijde bisschoppen was Mgr. Lubomyr Husar (1933-2017), die door Johannes Paulus II na Slipyj tot aartsbisschop van de Grieks-katholieke Kerk en tot kardinaal werd benoemd. Hij werd als primaat opgevolgd door Svjatoslav Sjevtsjoek, de huidige aartsbisschop die op dit moment letterlijk onder vuur ligt in de belegerde stad Kiev. In 2004 werd de zetel van het grote aartsbisdom immers overgebracht naar Kiev en veranderde de naam in het huidige Kiev-Halyč.
Lees ook: Strijder voor Maria's triomf: de heilige Louis-Marie de Montfort
‘Man van onoverwinnelijk geloof’
Kardinaal Josyf Slipyj stierf op 7 september 1984 in ballingschap in Rome op de leeftijd van tweeënnegentig jaar en ligt nu begraven in Lviv, in de crypte van de St George's Kathedraal, naast Metropoliet Andrej Szeptycki. Johannes Paulus II beschreef hem als "een man van onoverwinnelijk geloof, een herder van onverzettelijke moed, een getuige van heldhaftige trouw, een eminente persoonlijkheid van de Kerk".
Ook tweede bekering van Rusland begint in Kiev
Terwijl de religieuze en politieke identiteit van zijn land opnieuw bruut met voeten wordt getreden, helpt de herinnering aan het heldhaftige verzet van kardinaal Josyf Slipyj ons te vertrouwen op de toekomst van Oekraïne. Kiev was de plaats van de bekering van het Russische volk tot de katholieke Kerk, en vanuit Kiev, niet vanuit Moskou, zal de tweede grote bekering van Rusland beginnen, die door Onze Lieve Vrouw in Fatima is aangekondigd.
Toewijding Rusland
Kardinaal Slipyj was een groot ijveraar voor de boodschap van Fatima. In 1980 overhandigde hij Johannes Paulus II twee miljoen handtekeningen die door de Armata Azzurra waren verzameld, en drong hij in een lang gesprek met de paus aan op de noodzaak Rusland toe te wijden aan het Onbevlekt Hart van Maria.
Gebed tot Maria voor Oekraïne
Tot haar richtte kardinaal Slipyj zich in zijn testament: "Zittend op de arrenslee en op weg naar de eeuwigheid... bid ik een gebed tot onze beschermster en Koningin van de Hemel, de altijd maagdelijke Moeder van God. Neem onze Oekraïense kerk en ons Oekraïense volk onder uw daadwerkelijke bescherming!" Door ons zijn woorden eigen te maken op dit tragische moment van de wereldgeschiedenis, kunnen wij slechts met luide stem verkondigen: ‘Ere zij kardinaal Slipyj en zijn gemartelde volk’.
Dit artikel is een vertaling van Onore all’Ucraina e al cardinale Josyf Slipyi, nel 130esimo anniversario della sua nascita (1892-2022) en verscheen eerder op atfp.it.
Laatst bijgewerkt: 11 oktober 2022 15:25