Quatertemperdagen, wat zijn dat?
Quatertemperdagen zijn drie dagen aan het begin van elk van de vier seizoenen (lente, zomer, herfst, winter) die de Kerk traditioneel apart heeft gezet als dagen van vasten, onthouding en gebed als dankzegging voor de zegeningen van het vorige seizoen en als smeekbede voor het volgende.
Oudtestamentische oorsprong
Historisch gezien is het waarschijnlijk dat de quatertemperdagen (van het Latijn quattor tempora, vier tijden) al vanaf de vroegste tijden van de katholieke Kerk werden onderhouden - het is immers een traditie die is overgenomen uit het Oude Testament: Zo zegt de Here der heerscharen: De vasten van de vierde maand, en de vasten van de vijfde, en de vasten van de zevende, en de vasten van de tiende, zullen voor het huis van Juda jaargetijden van vreugde en blijdschap, en vrolijke feesten zijn; heb daarom de waarheid lief en de vrede. (Zacharias 8 vers 19)
'Sinteldagen'
Paus Gelasius, die paus was van het jaar 492 tot 496 n.Chr., spreekt ook over de quatertemperdagen. We kennen daardoor de praktijk in Rome in zijn tijd, en de praktijk verspreidde zich over de Kerk totdat ze officieel werden voorgeschreven door paus Gregorius VII tijdens zijn pontificaat, tussen 1073 en 1085. In het Nederlands worden deze dagen ook wel sinteldagen genoemd.
Lees ook: Het kruis omarmen: zijn onze vrome verlangens slechts ijdele illusies?
Wanneer zijn de quatertemperdagen?
Sant Crux, Lucia, Cineres, Charismata Dia Ut sit in angaria quarta sequens feria.
Dit oude rijmpje werd lang gebruikt om de data van de quatertemperdagen te onthouden. Het is vertaald: Heilig Kruis, Sint Lucia, Aswoensdag, Pinksteren zijn de dagen wanneer de kwartieren volgen. De data van de quatertemperdagen kunnen elk jaar worden afgeleid uit de data van deze feesten.
- Aan het begin van de lente: woensdag, vrijdag en zaterdag in de tweede week van de Veertigdagentijd (na de eerste zondag)
- Aan het begin van de zomer: woensdag, vrijdag en zaterdag na Pinksteren
- Aan het begin van de herfst: woensdag, vrijdag en zaterdag na Kruisverheffing (14 september)
- Aan het begin van de winter: woensdag, vrijdag en zaterdag na de gedachtenis van Sint Lucia (13 december).
Geheugensteuntjes
De winter-quatertemperdagen zijn dus de woensdag, vrijdag en zaterdag na het feest van Sint-Lucia, wat altijd valt op 13 december. De lente-quatertemperdagen zijn de woensdag, vrijdag en zaterdag in de week na Aswoensdag, in de eerste volle week van de vastentijd. De zomer-quatertemperdagen vallen op de eerste woensdag, vrijdag en zaterdag na Pinksteren. De herfst-kerstdagen vallen op de woensdag, vrijdag en zaterdag na het feest van het Heilig Kruis op 14 september. Andere geheugensteuntjes zijn: Lucia, As, Duif en Kruis te onthouden. Of (in het Engels): Lenty, Penty, Crucy, Lucy (Veertigdagentijd, Pinksteren, Kruisverheffing, Sint-Lucia)
Vasten als bron van genade
Hoewel het houden van niet langer door de Kerk verplicht wordt, is het toch goed en geestelijk vruchtbaar om elk jaar vrijwillig de quatertemperdagen te vieren. Het is een van de vele manieren waarop we gehoor kunnen geven aan de woorden van Onze Lieve Vrouw van Fatima: "Offer jezelf op voor de zondaars en zeg vele malen, vooral wanneer je een offer brengt: 'O Jezus, dit is uit liefde tot U, voor de bekering van de zondaars en tot eerherstel voor de zonden begaan tegen het Onbevlekt Hart van Maria.'"
Bescherming voor de ziel
Sint-Basilius de Grote zegt over het vasten: "Vasten baart profeten en sterkt de machtigen; vasten maakt wetgevers wijs. Vasten is een goede bescherming voor de ziel, een standvastige metgezel voor het lichaam, een wapen voor de dapperen en een gymnastieklokaal voor atleten. Vasten weerstaat verzoekingen, zalft tot vroomheid; het is de metgezel van waakzaamheid en de kunstmaker van kuisheid. In de oorlog strijdt het dapper, in de vrede leert het stilte."
De quatertemperdagen houden, hoe doe ik dat?
De manier van vasten op quatertemperdagen is in principe vergelijkbaar met Aswoensdag of Goede Vrijdag - één hoofdmaaltijd en twee kleine maaltijden, die samen niet zoveel zijn als de hoofdmaaltijd. Op quatertemper-woensdag en quatertemper-zaterdag is vlees alleen toegestaan bij de hoofdmaaltijd. Op vrijdag wordt de traditionele praktijk van onthouding van vlees bij alle maaltijden in acht genomen. Wie om gezondheids- of leeftijdsredenen niet kan vasten, kan een andere boetedoening doen.
Lees ook: Zegt de Bijbel echt dat wij niet mogen oordelen?
Nadruk op dankzegging
Hoewel het vasten vergelijkbaar is met dat van de vastentijd, is er een andere gerichtheid in onze gebeden. In tegenstelling tot het sombere vasten in de veertigdagentijd, waarin we ons voorbereiden op en deelnemen aan het lijden van Christus aan het kruis, bieden de quatertemperdagen ons de gelegenheid om met meer vreugde te vasten. Er zit een element van boetedoening voor onze zonden in het onderhouden van deze dagen, alsook het voornemen om het beter te doen in het komende seizoen. De nadruk ligt op dankzegging voor de ontvangen gaven in het vorige seizoen en voorbede voor een vruchtbaar komend seizoen.
Hart vol vreugde
Onze harten zouden vervuld moeten zijn van vreugde bij de gedachte aan de grote liefde en zorg die onze hemelse Vader toont voor zijn kinderen. Terwijl vreugdevolle muziek en viering niet op hun plaats zouden zijn op Goede Vrijdag, passen ze wel bij de viering van de quatertemperdagen, zelfs als we de versterving van het vasten beoefenen.
Gebed voor priesters en wijdelingen
Een ander belangrijk aspect van de quatertemperdagen, dat voortkomt uit de praktijk van de (priester en diaken) wijdingen die al vele jaren op quatertemperzaterdagen worden gehouden, is het bidden voor priesters en voor nieuwe roepingen. In deze dagen, waarin onze priesters zo onder vuur liggen, zowel van de wereld als van de duivel, is het nog belangrijker dan ooit om elk jaar dagen apart te zetten om te bidden en te vasten voor onze priesters. Hoewel we deze intenties ook in onze dagelijkse gebeden zouden moeten opnemen, doen we er goed aan om er speciaal aandacht te besteden tijdens de quatertemperdagen.
Lees ook: De wonderlijke bekering van Alphonse Ratisbonne
Aandacht voor de armen
Laten we ten slotte ook degenen die armer zijn dan wij niet vergeten als we danken voor onze zegeningen. De quatertemperdagen zijn van oudsher ook dagen waarop de vruchten van de oogst worden gedeeld met de armen. Ook al hebben weinigen van ons een oogst om te delen, toch zijn er nog veel manieren waarop we wat we hebben kunnen delen met hen die het minder hebben, hetzij door geld te schenken, of tijd, of zelfs die dingen in ons huis die we niet meer gebruiken. De wereld drijft steeds verder weg van God, en daardoor wordt het voor ons steeds moeilijker om een christelijk leven te leiden. Het bewust vieren van de feesten en vastendagen van de Kerk, zoals de quatertemperdagen, zal ons helpen om te groeien in genade en om onze aandacht op Christus gericht te houden.
Dit artikel verscheen eerder in het Engels op americaneedsfatima.org
Laatst bijgewerkt: 14 november 2023 06:46